Thema
Brabants dialect
Dialecten in de provincie Noord-Brabant maken deel uit van Brabants erfgoed.
Wat is dialect?
Een dialect is een taal en daarmee een drager van lokale of regionale cultuur. Daarom werd of wordt er in Noord-Brabant ook in het dialect gezongen of geschreven. Als deel van het Brabantse erfgoed is het onderwerp van documentatie en onderzoek, zoals onder meer te zien is aan de vele dialectwoordenboeken in Noord-Brabant.
Een dialect is op de eerste plaats een taalvariëteit van een bepaalde plaats of streek. Daarnaast staat een dialect in verhouding tot de algemene (nationale) taal, het Nederlands. Dialect wordt in onze samenleving als informele omgangstaal gebruikt; voor formele situaties en als schrijftaal gebruiken we daarnaast de algemene taal.
Dialectspel "Bij wijze van ...za'k mar zegge"
-
Artikel
115. duffel
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
114. vröllie
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
113. naogelbuik
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
112. verniekele
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
111. frêêt
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
110. rèllef
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
109. maast
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
108. kruut
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
107. klasse
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
106. rèègele
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
105. sweins
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
104. krintemikkehond
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
103. nondedjuke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
102. ânkwaam rèèje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
101. aope n'en uile
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
100. poeiersjeklat
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
99. casjuweel
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
98. koikes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
97. gebroke kap
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
96. ôjjum
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
95. kiepekot
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
94. aorige
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
93. broekhannik
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
92. alteròzzie
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
91. gape
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
90. puit
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
89. golliepaoper
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
88. ballenbof
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
87. opskaare
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
86. as urste nergelèd
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
85. toerlezjoere
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
84. deezjeneeke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
83. erkal
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
82. fiegelant
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
81. knorzelbos
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
80. schrieve
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
79. grwootseg
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
78. duvver
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
77. kakschool
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
76. kerkhofblomme
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
75. biejteujke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
74. bledjes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
73. jot
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
72. kliesjap
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
71. meepessaant
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
70. bezjoere
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
69. aachtdaog
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
68. rendje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
67. zetgoed
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
66. wèèselijk
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
65. welgezeej
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
64. sliete
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
63. froewzelkes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
62. vuggelke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
61. zjeevere
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Collectie
Dialectspel (de eerste…
Diversiteit
Iedere stad en ieder dorp kent een andere verschijningsvorm, het eigen lokale dialect. Er zijn honderden Brabantse dialecten maar je kunt ze ook samennemen en van 'het Brabants dialect' spreken. De dialecten van Noord-Brabant verschillen onderling en daarbij verschillen ze niet allemaal evenveel van elkaar. Sommige dialecten lijken veel op hun buurdialecten en andere doen dat weer niet. Zodoende kun je dialecten in groepen onderverdelen en dialectgebieden met dialectgrenzen bepalen.
In de laatste decennia zijn dialecten veel van hun oorspronkelijke woordenschat en grammatica kwijtgeraakt omdat ze sterk beïnvloed worden door het Nederlands. Dat komt vooral doordat steeds minder kinderen in het dialect worden opgevoed; dialect verliest met andere woorden zijn positie van moedertaal aan het Nederlands.
Daarom kun je het Brabants zien als koepelterm voor lokale dialecten, Nederlands met Brabantse kenmerken zoals een regionaal accent, en alle variëteiten die daar tussenin zitten en met de provincie Noord-Brabant geassocieerd worden. Het Brabants is een van de vele streektalen van Nederland en het verdient onze aandacht vanwege de rol van taal in onze cultuur, identiteit en samenleving.
Dialecten in Brabant
Beluister spreekwoorden en verhalen in dialect
-
Object
bèk
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
pèt
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
kléén
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Bidde vur het spek en de witspees
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
taën
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
jaor
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
slaope
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
ObjectHeemkundekring "De Kommanderij Gemert"
-
Object
Mi Petrus en Paulus ète we erpel of lof
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Van Baokel nao Milles en veul dè ‘n dil is
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Schup en schoefel, aflevering 623
Heemkundekring 'Zeeland' -
Object
Die z’n aige bewaort, bewaort gin rotte appel
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Dur is mar innen bàs en die hì hóg getimmerd
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Dé schilt nie veul.
Stichting 'De Oude Schoenendoos' -
Object
Sunt | Zonde
Stichting 'De Oude Schoenendoos' -
Object
Onthoste
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Gimmers Volkslied
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
bèk
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Soep spísjaol
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Wa de kaost? 'ne Reisdalder taagentig en 'ne olliestreuf
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
Hans èn Grietje èn ’t Pípperkoeke heuske
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Object
IJ ies zoow bot as bats
Heemkundekring Het Zuidkwartier -
Object
As ge mì oew èrremoej ginne raod wit, bèènde nie werd dè ge ze het.
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Dè's unnen èrreme stotvort
Heemkundekring 't Hof van Liessent -
Object
Ge kàànt nie vur iedereijn d'ààse oitdraoge
Heemkundekring 't Hof van Liessent
Gesproken én gezongen
Zingen in je eigen dialect is een wijze van artistieke expressie die als heel authentiek wordt ervaren. In je moedertaal kun je je gevoelens en gedachten het mooist en makkelijkst uiten. Het Brabants Dialectenfestival in Lieshout biedt een podium aan ervaren en beginnende streektaalartiesten.
Streektaalzangers
-
Gerard van Maasakkers
Gerard van Maasakkers beleeft grote successen met zijn liedjes, gezongen in zijn Nuenense accent. Lag het voor hem voor de hand om in het Brabants te zingen en niet in het Nederlands of Engels? En…
-
Ad de Laat
–Ad de Laat werd geboren in Nistelrode op 14 februari 1947. Hij was gezinstherapeut van beroep en begon in november 1979 op te treden met eigen Brabants repertoire in het 'Nisserois' dialect. De Laat…
-
Björn van der Doelen
Muzikant Björn van der Doelen brengt al een kleine tien jaar albums uit waarin hij in “zijn“ Brabants zingt. Waarom zingt hij eigenlijk zijn Amerikaans-geïnspireerde muziek in het Brabants? Heeft dat…
-
RK Veulpoepers BV
Tijdsbesteding van jongeren was tot ver na de oorlog een zaak die door volwassenen werd opgezet, georganiseerd en uitgevoerd. Ongetwijfeld met de beste bedoelingen, maar vanaf de jaren zestig was de…
Dialect is doen
Erfgoed Brabant ondersteunt liefhebbers bij onderzoek, documentatie en andere dialectbeoefening. Erfgoed Brabant organiseert tweejaarlijks de Zachte G-prijs voor bijzondere Brabantse taalprestaties. De leerstoel Diversiteit in Taal en Cultuur aan de Universiteit van Tilburg rekent dialect tot een van zijn aandachtsgebieden.
Dialectbeoefening
-
Object
Hoe schrijf ik mijn dialect?
Heemkundekring "De Kommanderij Gemert" -
Artikel
Een taalkundig venster op het…
Dit is het verhaal van een oude eikenboom; de…
-
Artikel
Hoe zeede gij dè?
Op allerlei plekken in het straatbeeld van Den…
-
Artikel
Dialectverschillen tussen Oost- en…
Oost/West kun je op verschillende schalen…
-
Artikel
Woordgeslacht in Brabants dialect
Gender en gendergelijkheid behoren tot de meest…
-
Biografie
Toon Weijnen
Antonius Angelus Weijnen werd geboren op 28…
–
-
Object
Huub Weterings in het Rijens dialect
Heemkring 'Molenheide' -
Biografie
Anton van Duinkerken
Willem Jan Marie Anton Asselbergs werd, als…
–
-
Biografie
Jacques van Ginneken
Jacobus Johannes Antonius van Ginneken werd…
–
-
Getuigenis
Johan Biemans over 'Geen algemeen…
Voor het project 'Goud van Brabant' zijn…
-
Artikel
Frankische plaatsnamen
Sporen van vroegmiddeleeuws leven zijn in Brabant…
-
Biografie
Antoon Coolen
Antonius Franciscus Coolen werd geboren te Wijlre…
–
-
Artikel
Keltisch
De vraag welke taal in deze streken werd…
-
Object
Gemerts dialect
Brabant-Collectie -
Object
Het Waalwijkse dialect
Brabant-Collectie -
Object
8 juli 1937: Toon Weijnen promoveert op het Brabants Dialect
Kalender van Ooit -
Artikel
Prof. Jos Swanenberg
In deze eerste aflevering van de Brabants Erfgoed…
-
Object
Het Reusels dialect Den Herd
Brabant-Collectie -
Object
Zwalloews dialect : 't was te weinig
Brabant-Collectie -
Object
Op z'n Biks : dialect in de klas
Brabant-Collectie -
Object
Het Reusels dialect : fluitende meskes en brullende koei zijn zelden goei
Brabant-Collectie -
Object
De taol va Kempenland : dialect en telecommunicatie, dialectverlies in betekenisgebieden, dialectbehoud?
Brabant-Collectie -
Artikel
Björn van der Doelen
Muzikant Björn van der Doelen brengt al een…
-
Artikel
RK Veulpoepers BV
Tijdsbesteding van jongeren was tot ver na de…
-
Biografie
Jos. Schrijnen
Joseph Charles François Hubert Schrijnen (1869
–
-
Artikel
De Nederlandse taal en de…
De ontwikkeling van het Nederlands komt in de…
-
Artikel
Gerard van Maasakkers
Gerard van Maasakkers beleeft grote successen met…
-
Biografie
Ad de Laat
Ad de Laat werd geboren in Nistelrode op 14…
–
-
Biografie
Wil Sterenborg
Wilhelmus Joannes Maria – Wil -- Sterenborg werd…
–
Databanken en woordenboeken
Er zijn veel naslagwerken als het om Brabantse dialecten gaat. De woordenschat is beschreven in vele lokale woordenboeken, waarvan een aantal is opgenomen in de Elektronische Woordenbank van de Nederlandse Dialecten eWND maar ook in het wetenschappelijke Woordenboek van de Brabantse Dialecten, digitaal beschikbaar en doorzoekbaar op eWBD. U kunt ook zelf meedoen met dialectonderzoek door digitale vragenlijsten in te vullen op www.hetverhaalvanhetbrabants.nl
Auteur: Jos Swanenberg
Al het dialect op Brabantserfgoed.nl
-
Biografie
Toon Weijnen
Antonius Angelus Weijnen werd geboren op 28…
–
-
Artikel
Woordgeslacht in Brabants dialect
Gender en gendergelijkheid behoren tot de meest…
-
Artikel
Weerwolven en Heksen in Bergeijk
Gedurende de negentiende eeuw zijn onderzoekers…
-
Biografie
Antoon Coolen
Antonius Franciscus Coolen werd geboren te Wijlre…
–
-
Biografie
Wil Sterenborg
Wilhelmus Joannes Maria – Wil -- Sterenborg werd…
–
-
Getuigenis
De digitalisering van het…
Ed Schilders uit Tilburg haalde in Augustus 2019…
-
Getuigenis
Johan Biemans over 'Geen algemeen…
Voor het project 'Goud van Brabant' zijn…
-
Biografie
Nol van Roessel
Nol van Roessel werd geboren in Schijndel op 30…
–
-
Biografie
Ad de Laat
Ad de Laat werd geboren in Nistelrode op 14…
–
-
Getuigenis
"Dat is zonde, want er verdwijnen…
In 2019 vertelde Yoïn van Spijk aan…
-
Artikel
Het Woordenboek van de Brabantse…
Het Brabants, of liever gezegd de optelsom van…
-
Artikel
Streekromans
Juist toen de moderne tijd de Brabantse dorpen…
-
Biografie
Marie Gijsen
Egidia Maria Helena Anna Gijsen werd op 21 april…
–
-
Artikel
Björn van der Doelen
Muzikant Björn van der Doelen brengt al een…
-
Object
8 juli 1937: Toon Weijnen promoveert op het Brabants Dialect
Kalender van Ooit -
Getuigenis
Martijn Kuijten en Inge Jansen…
Voor het project 'Goud van Brabant' zijn…
–
-
Artikel
Prof. Jos Swanenberg
In deze eerste aflevering van de Brabants Erfgoed…
-
Biografie
Jos. Schrijnen
Joseph Charles François Hubert Schrijnen (1869
–
-
Artikel
Gerard van Maasakkers
Gerard van Maasakkers beleeft grote successen met…
-
Biografie
Meester Panken
Peter Norbertus Panken werd op 10 september 1819…
–
-
Getuigenis
Lucy Kusters over 'Een mik'
Voor het project 'Goud van Brabant' zijn…
–
-
Artikel
Hoe zeede gij dè?
Op allerlei plekken in het straatbeeld van Den…
-
Artikel
Dialectverschillen tussen Oost- en…
Oost/West kun je op verschillende schalen…
-
Biografie
Jacques van Ginneken
Jacobus Johannes Antonius van Ginneken werd…
–
-
Artikel
Harbalorifa
Generaties Brabantse schoolkinderen zijn er mee…
-
Artikel
Keltisch
De vraag welke taal in deze streken werd…
-
Artikel
De Nederlandse taal en de…
De ontwikkeling van het Nederlands komt in de…
-
Artikel
RK Veulpoepers BV
Tijdsbesteding van jongeren was tot ver na de…
-
Object
Tôntje d'n Dwerg
Goud van Brabant -
Biografie
August Sassen
August Sassen werd op 6 maart 1853 te 's
–
-
Artikel
1. tufgollef
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
2. zoer
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
3. buiten den draod
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
4. schofke schoove
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
5. moozegat
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
6. kniepmes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
7. kwispeltje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
8. hompere
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
9. ties gescheêten
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
10. alzeleeve
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
11. gallege
Als je dat weet, kun je je antwoord en postadres…
-
Artikel
12. streuntje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
13. olling taane
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
15. verafferonteren
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
16. vèèlen
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
17. aorgetouw
Als je dat weet, kun je je antwoord en postadres…
-
Artikel
18. knèèjschief
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
19. te kraaie
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
20. krets
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
21. begankenis
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
23. errebeezie
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
24. frutje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
26. weegentreej
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
27. bekaant
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
30. lemmekespap
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
31. lulmuts
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
32. snuffelkes
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
33. èègen ies gin vodje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
34. muuke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
35. echelsteert
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
36. pierkebom
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
37. sus
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
38. spolle
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
39. randen
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
40. booi
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
41. gadoome
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
42. kraaselier
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
43. veesterschap
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
44. buukske
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
45. aongaon
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
46. dikstented
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
47. aonprizzenteren
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
48. kemel
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
49. petaate schelle
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
50. knòjje
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
51. bakkeze
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
52. muffelke
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
53. op staoj aon
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
54. kabberdoeske
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
55. in het nuuwt
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
56. moempelde
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
57. effeveul
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
58. ginèind
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
59. akkederen
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…
-
Artikel
60. vort
Bij wijze van …za’k mar zegge is een spel waaraan…