Antonio Almeida in de winter van 1973. (Foto: fotograaf onbekend, collectie familie Almeida)

Thema

Gastarbeid

In de tweede helft van de twintigste eeuw trokken Brabantse fabrieken arbeiders aan van over heel de wereld.

Na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog begon de Brabantse economie weer te groeien. Al snel tekende zich hierdoor een enorm knelpunt af: een groot tekort aan arbeidskrachten. Tegelijkertijd was de welvaart toegenomen, waardoor ook de lonen gestegen waren. Met name de Brabantse fabrieken die afhankelijk waren van goedkope arbeidskrachten - daarom hadden ze zich immers in Brabant gevestigd - kwamen hierdoor in personeelsproblemen.

In de loop van de jaren '50 begonnen sommige bedrijven te experimenteren met buitenlandse arbeidskrachten. Deze arbeiders - voornamelijk mannen - werden geworven in Spanje, Portugal en Italië en daarna naar Noord-Brabant gebracht. Omdat het de bedoeling was van zowel deze nieuwe werknemers, de Nederlandse politiek, als de bedrijven dat de arbeiders na een aantal jaar terug zouden keren naar hun thuisland, werden ze 'gastarbeiders' genoemd. Turkse gastarbeider Seddi Yildiz zei hierover: "Uiteindelijk heb ik besloten om mijn vrouw en kinderen naar Nederland te halen. In die tijd was dit erg makkelijk. (...) In eerste instantie zou ik teruggaan naar Turkije, maar uiteindelijk ben ik toch in Nederland gebleven." De bedrijven hadden zo een opvulling voor hun tekort aan goedkope arbeidskrachten, politieke partijen wilden op deze manier voorkomen dat Nederland een 'immigratieland' werd en de gastarbeiders zelf hoopten goed geld te kunnen verdienen, om daarna terug te keren naar hun families.

Seddi Yildiz. (Foto: Seddi Yildiz)

Seddi Yildiz kwam in 1968 als gastarbeider naar Eindhoven. (Foto: Seddi Yildiz)

Alle rechten voorbehouden

In de jaren '60 en '70 werden steeds meer gastarbeiders naar Nederland gehaald. Tegelijkertijd meldden ook steeds meer gastarbeiders zich op eigen houtje bij de fabrieken, wat die fabrieken weer allerlei wervingskosten scheelde. In deze periode kwamen voornamelijk Turkse en Marokkaanse gastarbeiders naar Nederland. De gastarbeiders bleven ook langer en lieten na verloop van tijd hun gezin overkomen. Ondanks de vreemdelingenhaat en het racisme waarmee de gastarbeiders ook te maken hebben gekregen, stond de publieke opinie over het algemeen positief tegenover hun komst. De eerste Turkse gastarbeiders die in oktober 1963 in Tilburg arriveerden werden zelfs onthaald door de lokale harmonie!

Op nationaal politiek vlak domineerden twee overwegingen in de positieve ontvangst van de gastarbeiders. Allereerst was er het economische argument: de gastarbeiders voorzagen in een behoefte aan arbeiders bij de fabrieken, dus toelatingseisen moesten niet al te streng zijn. Confessionele partijen voegden hier nog aan toe dat het onmenselijk en onwenselijk was deze mannen lang gescheiden te houden van hun gezinnen. Gezinshereniging werd dus in de loop van de jaren '70 steeds meer toegestaan. Al met al zorgde dit ervoor dat een steeds groter deel van de gastarbeiders zich permanent in Brabant ging vestigen. Ze werden een vast onderdeel van de Brabantse maatschappij.

 

Bronnen

Lucassen, L. en Lucassen J., Vijf eeuwen migratie: een verhaal van winnaars en verliezers, 2018, Amsterdam/Antwerpen.

Interviews

Om de verhalen van Turks- en Marokkaans-Brabantse 'gastarbeiders' en hun gezinnen vast te leggen, voerden Isaiah Jiménez en Lot Rodenburg in het najaar van 2021 een aantal interviews. Deze zijn hieronder verzameld. 

Video

In het kader van de Maand van de Geschiedenis 2021 met als thema 'Aan het werk' sprak Brabantserfgoed.nl ook met Hussain Ben Haddou, een Marokkaans-Brabantse gastarbeider die in 1970 naar Brabant kwam. Dit resulteerde in twee video's die tot stand kwamen dankzij Anoir Benabdillah.

Brabantse gastarbeiders

Draag bij aan Brabants erfgoed!

Wil je een verhaal delen? Vul hieronder je gegevens in, en geef kort aan wat je zou willen bijdragen. De redactie neemt dan contact met je op.