Collectie-item
Leiders van de Jonge Wacht 1941
Instelling/bron: Erfgoed Diessen
Drie vrienden staan hier naast elkaar op deze foto uit 1941: van links naar rechts Janus van Heerbeek, Toon van Nieuwkuijk en Gust de Vries. Kort na de inval van de Duitsers in 1940 richtten zij een nieuwe jeugdbeweging op. Het was een soort verkennersgroep voor jongens van 12 tot 17 jaar, die de naam De Jonge Wacht kreeg. Er kwam nogal wat uiterlijk militair vertoon bij te pas . Naarmate er meer tegenwerking en verzet tegen de bezetters kwam, toonden de Duitsers zich minder inschikkelijk. Alles wat maar enigszins van Engelse herkomst was werd verboden. De vindingrijke leiders in Diessen wisten het verbod te omzeilen door de naam Jonge Wacht te veranderen in Patronaat Don Bosco. Deze vereniging moest echter haar huisvesting tijdelijk afstaan aan de Duitsers door de inkwartiering in het patronaat.
Behalve jeugdleiders waren de drie jongemannen ook actief in het verzet en bij hulp aan onderduikers. Op 29 april 1941, daags voor Koninginnedag, bekalkten zij ’s nachts de pastoriemuur aan de Molenstraat met de leuzen ‘WEG MET DE NSB’ en ‘LEVE WILHELMINA’. Toon van Nieuwkuijk werd de spin in het Diessense verzetsweb. Hij was bij de Landelijke Organisatie voor Onderduikers, de L.O., en daarmee verantwoordelijk voor de plaatsing van onderduikers in Diessen, Haghorst en Baarschot. Hij zocht onderduikadressen, hij zorgde voor (valse) persoonsbewijzen, distributiebescheiden (bon- en stamkaarten) e.d., alles in het diepste geheim. Janus van Heerbeek hielp hem daarbij; hij bracht vooral onderduikers weg. Ongeveer 50 zijn er in Diessen geweest: 1 onderduiker op de vijf volwassen mannen tussen 18 en 45 jaar. Vanuit heel Nederland kwamen ze: uit Vlissingen, Den Haag, Nijmegen, Amsterdam, maar ook verschillende uit Tilburg.
Na de oorlog zette Toon van Nieuwkuijk zijn herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog op papier. Deze zijn later de basis geworden van het boek over Diessen in oorlogstijd ‘In bange en in blije dagen’, dat in 1995 is uitgekomen en dat nog steeds verkrijgbaar is bij Fotostichting Diessen.