Suriname en religie in de ervaringen van Milton Vasilda

Christelijke vorming

“Bijna alle Afro-Surinamers hebben iets met geloof. Het zit werkelijk waar tot in de botten. Zeker bij mijn generatie en de generaties daarvoor. Er komt geen gesprek voorbij waar God niet wordt bijgehaald. Je hebt veel religieuze stromingen in Suriname, maar de grootste groepen zijn de katholieken, hervormden en de Evangelische Broedergemeente. De Nederlands Hervormde Kerk noemen ze ook centrumkerk en was tot 1975 de staatskerk. Veel vrijgekochte tot slaafgemaakten werden gekerstend, vaak in de Nederlands Hervormde Kerk. Vroeger werd de Hervormde kerk gezien als de kerk voor de elite.

Wij zijn thuis allemaal Hervormd gedoopt. Mijn moeder is van huis uit Katholiek, maar mijn vader is Hervormd, vandaar. In Suriname heb ik op de basisschool en de middelbare school op een christelijke school gezeten. Vooral op de basisschool werd veel aandacht besteed aan het geloof door middel van bijbellessen, het dagelijks bidden en zingen en het het vieren van alle christelijke feestdagen. Hier in Nederland had je vroeger - ik weet niet meer of die nog bestaat - een radioprogramma, ‘De muzikale fruitmand’, met christelijke muziek. Ik kon ze allemaal meezingen! Ondanks het feit dat ik van huis uit ben opgegroeid met het Hervormde geloof, heb ik ook wel wat van het Katholicisme van mijn moeder meegekregen. Geloof is voor mij dus heel breed. Ik vind het ook heerlijk om een mis mee te maken. Dan voelt het weer alsof ik bij mijn oudtantes ging logeren en we samen naar de mis gingen. Het maakte mij allemaal niks uit. Hervormd of Katholiek, het is allemaal Gods huis.”

Geloven in Suriname

“Dat geloof zo belangrijk is voor veel mensen in Suriname heeft denk ik vooral te maken met hoop. Afro-Surinamers hebben heel veel kracht uit welk geloof dan ook kunnen putten. Toen slavernij werd afgeschaft, was er enorme armoede in Suriname. Spiritualiteit en religie gaf toen veel hoop, begrip en steun. Mensen konden ergens in geloven en er was een gemeenschap waar ze bij hoorden. En het werd natuurlijk gewoon met de paplepel ingegoten. Zowel ten tijde van de slavernij en daarna is bijna de gehele Afro-Surinaamse gemeenschap gekerstend.

In de Afro-Surinaamse cultuur zitten invloeden van allerlei religies. Er zijn bijvoorbeeld joodse invloeden, omdat Afro-Surinaamse huismeiden altijd koosjer moesten koken voor hun joodse meesters. Dat is vervolgens ook in hun eigen eetcultuur gekomen. Veel Afro-Surinamers eten bijvoorbeeld geen gladvis. Dat zijn aaseters en die mogen joden niet eten.

Bij de Marrons, een bevolkingsgroep die in de oerwouden van Suriname wonen, is veel van de oorspronkelijke Afrikaanse geloof bewaard gebleven. Dat wordt in Suriname Winti genoemd. Ook in Winti heeft het christelijke geloof zijn sporen achtergelaten. De missionarissen van toen hebben flink zieltjes gewonnen onder de bevolking. Maar ook bij de Afro-Surinamers, de nakomelingen van de slaafgemaakten in de verstedelijkte gebieden, zijn sporen terug te vinden van Afrikaanse cultuur en rituelen behorende bij het Wintigeloof. Het Christendom voert de boventoon maar is doorspekt met Afrikaanse rituelen.

Het katholiek geloof zit ook diep verweven in de Surinaamse cultuur. Mijn oudtantes waren katholiek, net als dus mijn moeder. Mijn moeder is op de de basis- en middelbare school voornamelijk opgeleid door nonnen.

Iedereen in Suriname kent het levensverhaal van de van oorsprong Tilburgse priester Peerke Donders. Donders heeft jarenlang zendingswerk verricht in Suriname. Hij is in 1887 overleden en begraven op een woonplaats voor melaatsen in Suriname. Vele jaren later werd Donders zalig verklaard en werd zijn stoffelijke overschgot opgegraven en herbegraven in de Sint-Petrus en Pauluskathedraal in Paramaribo.”

Terugkijken

“Ik kijk enerzijds nostalgisch terug: het is toch mijn identiteit; het heeft me gemaakt tot wie ik ben en geeft houvast. Ik heb er ook leuke herinneringen aan, geen negatieve. Aan de andere kant heeft het anderen niet per se positieve dingen gebracht en was de houding van bijvoorbeeld de missionarissen destijds echt wel discutabel.

Mijn ouders zijn niet in de kerk getrouwd, omdat mijn moeder katholiek en vader protestants was. Het huwelijk is voltrokken In een verenigingsgebouw. Naderhand dacht ik dat we dat moesten overdoen. Toen ze vijftig jaar getrouwd waren hebben we ze opnieuw laten trouwen, ditmaal wel in de kerk en door een dominee. Dan merk ik wel dat ik iets meegekregen heb van het geloof. Het blijft een stukje van mijn identiteit.”