De eerste Brabantse Olympiërs

De Parijse Spelen zijn de tweede moderne Zomerspelen. Vier jaar eerder al werden de Olympische Spelen, die oorspronkelijk van 776 v.Chr. tot 393 n.Chr. plaatsvonden in het Griekse Olympia, voortgezet in Athene. Maar hier deden slechts veertien landen aan mee en ontbrak Nederland. In Parijs is ons land wel van de partij met een afvaardiging van 37 atleten, onder wie dus zeven Brabanders.  

In de schaduw

Nu zijn de Spelen van 1900 in niets te vergelijken met de gelikte, miljarden kostende Olympiades van nu. Destijds heeft de Franse overheid weinig behoefte om geld uit te geven aan het sportevenement en worden om kosten te besparen de Spelen tegelijk met de Parijse Wereldtentoonstelling georganiseerd. Naar dit laatste evenement gaat echter alle aandacht uit. De Olympiërs moeten het doen met slechte accommodaties en weinig publiek. De atletieknummers worden bijvoorbeeld afgewerkt op het voetbalveld van Racing Club de France en worden enkel gadegeslagen door toevallige voorbijgangers.

Ook sommige disciplines dragen bij aan het amateuristische gehalte van deze Spelen. Zo zijn er ook wedstrijden zwijnen vangen, duivenraces, kanonschieten, levensredden en branden blussen. Deze 'sporten' zijn later pas door het Internationaal Olympisch Commité (IOC) erkend als niet-Olympisch, terwijl andere sporten juist wel de Olympische status verkrijgen. Dit betekent dus dat op het moment zelf de wedstrijden nog geen olympische status hebben.

Zilveren zeilrace

De zeilraces voor schepen in de klasse 3 -10 ton worden later wel door het IOC goedgekeurd en hieraan doet de in Den Bosch geboren Henri Smulders (1863) mee met zijn jacht Mascotte. Er worden twee races gehouden op 24 en 25 mei in Meulan, zo'n 35 kilometer ten westen van Parijs, waar de Seine een wijde bocht maakt. Smulders doet aan de wedstrijd mee samen met Arie van der Velden en Chris Hooykaas. Zij zijn veel ervarener zeilers dan Smulders en verrichten aan boord het belangrijkste werk. Over de races schrijft het blad Nederlandsche Sport het volgende:

"Het zal uw lezers waarschijnlijk wel interesseren iets van de Mascotte op de zeilwedstrijden te Meulan bij Parijs te vernemen en waar ik toeschouwer was. Aan den wedstrijd namen 64 jachten deel. De serie der Mascotte was 12 jachten groot, o.a. ook het oude jacht van Prins Hendrik, thans heetende Sans Gêne. Bij het begin van de race was er eenige wind en ging de Mascotte juist op tijd om 1 uur en 17 min, mooi door de boei en liep reeds spoedig op hare concurrenten uit. Ongelukkigerwijze trad na eenigen tijd windstilte in en was de hele race drijven, zoodat deze dag geen resultaten opleverde. Gisteren, tweeden dag, behaalde de Mascotte den tweeden prijs."

Met deze tweede prijs wordt Smulders de allereerste Brabantse medaillewinnaar. Een zilveren plak ontvangt hij echter niet, die worden pas bij latere Spelen uitgereikt, wel zijn er prullaria als snuifdozen en paraplu's. Het zal Smulders weinig hebben gedeerd. Naast sport is hij in Parijs ook voor zaken. Op de Wereldtentoonstelling presenteert hij namens Firma A.F. Smulders een nieuwe baggermachine en stoomketel. De firma Smulders is een werktuigbouwkundig bedrijf opgericht door Henri's vader Gus en zal later als de Rotterdamse scheepswerf Gusto wereldwijd naam maken met de bouw van hijskranen, baggermolens en vaartuigen. Henri reist voor het familiebedrijf heel de wereld over.

Brabantse boogschutters

De andere zes Brabanders die naast Smulders aan de Spelen van 1900 meedoen, vormen samen het Nederlandse boogschietteam. Nu heeft het handboogschieten door de eeuwen heen een opmerkelijke metamorfose doorgemaakt. Van oudsher behoort deze sport toe aan de adel, echter vanaf de negentiende eeuw verwordt het boogschieten steeds meer tot een volkssport. Met name in Frankrijk, België en Nederland, en dan juist ook in Brabant, zijn er steeds meer kroegen en cafés die, net zoals met darts nu, de mogelijkheid bieden om pijlen af te schieten. Dit gebeurt uiteraard niet in de kroeg zelf maar op een daarachter gelegen buitenplaats. Meer dan een zak stro en roos is daarvoor niet nodig.

Tilburg kent ook zo'n boogschietsociëteit, geheten Nooit Volleerd, en de olympiërs Heerkens (1866), Hexspoor (1861), Mansvelt (1852), Nouwens (1866), Stovers (1864) en Van Gastel (1853) zijn hier lid van. Om nog maar eens te benadrukken dat zo'n sociëteit niets met de adel van doen had hoeven alleen de beroepen van de heren te worden opgesomd: vuurwerker, ketelmaker, edelsmid, schoenmaker en smid. Toch schoppen zij het maar mooi tot Parijs. Een klein berichtje in de krant maakt melding van hun vertrek:

"Naar wij vernemen, vertrekken Vrijdag 3 Aug. uit Tilburg naar Parijs de heeren H. Mansvelt, F. Hegspoor, J. van Gastel, J. Stovens, P. Nouwens en J. Heerkens, allen leden van de handboogschutterij Nooit Volleerd, om Zondag 5 Aug. deel te nemen aan de internationale wedstrijden van handboogschutters te Vincennes, ter gelegenheid der Parijsche tentoonstelling."

De boogschietonderdelen vinden plaats op de oude wielerbaan van Vincennes. De Brabanders van Nooit Volleerd strijden samen met tweehonderd andere deelnemers, het merendeel afkomstig uit België en Frankrijk. Nu is het in schimmen gehuld hoe de wedstrijden precies verloopt voor de mannen van Nooit Volleerd, maar afgaande op het wedstrijdformulier gaat het niet best. Het formulier vermeldt dat ze alle zes worden uitgeschakeld in de eerste ronde op het onderdeel blazoen schieten. De achttien Olympische medailles die behaald kunnen worden met het boogschieten gaan allemaal naar België en Frankrijk. De zes van Nooit Volleerd keren zonder succes maar met een verhaal terug naar Brabant. 

Bronnen

“Dirk Mansvelt”, op: Bossche-encyclopedie.nl (stand op 14 juni 2020)

“Henri Smulders”, op: Bossche-encyclopedie.nl (stand op 14 juni 2020)

“Mislukte spelen van 1900 en 1904”, op: Isgeschiedenis.nl (stand op 15 juni 2020)

“Olympische Spelen van Parijs 1900”, op: Nocnsf.nl (stand op 14 juni 2020)