Zijn vader was directeur van gloeilampenfabriek Voba in Tilburg. Toch kon dat de donkerte in het leven van Theo Vogels niet voorkomen. In de wieg kreeg hij difterie; op zijn zesde liep hij bij een auto-ongeluk een zware hersenschudding op. Elf jaar later ontsnapte Theo aan de dood. Bij het schieten op waterratten – tijdverdrijf met vrienden – doorboorde een kogel zijn hartzakje, wat een operatie noodzakelijk maakte. Theo’s gezondheid bleef daardoor heel fragiel.
Testament
Voorvoelde hij de duisternis? Op zijn negentiende stelt Theo een testament op. Geen notariële akte, maar een handgeschreven plakkaat. Datum: 2 oktober 1939. Mocht hij overlijden, dan erft de Broederschap van de Wulpen – een kleine vriendenkring waarvan hij lid was – zijn archief en ‘indien aanwezig’ dertig gulden. Ook verzoekt de diepgelovige Theo een mis voor alle overleden Wulpenbroeders op te dragen.
Begin 1943 stokt zijn studie economie aan de Tilburgse hogeschool. Zoals velen weigert Theo een loyaliteitsverklaring te tekenen. Aan gedwongen Arbeidseinsatz weet hij te ontsnappen, dankzij doktersattesten die zijn vader kon regelen. Ongetwijfeld was de familie Vogels, die op kasteel Groenendael in Hilvarenbeek woonde, invloedrijk. Maar ook zij ontkwamen niet aan de benzinerantsoenering. Hun auto, een Chrysler Royal Saloon 1937, reed tijdens de oorlog op houtgas. Voor verzetswerk zou dat evenwel niet uitmaken, zou snel blijken.
Dashboardlight
Lente 1943. De Hilvarenbeekse schoolmeester Eugène van der Heijden vraagt Theo of hij met de Chrysler vijf mensen van Tilburg naar grensdorp Esbeek wil brengen. Nietsvermoedend gaat Theo akkoord. Zijn passagiers blijken Engelse piloten die hun vrijheid tegemoet hopen te rijden. Paradise by the dashboard light? Onzeker, want voorbij de grens wacht hun de riskante route Antwerpen-Brussel-Parijs.
Zo belandt de jonge student terloops in het verzetswerk. Dankzij de Hilvarenbeekse verzetsgroep Smit-Van der Heijden ontsnappen driehonderd geallieerde vliegers, Franse krijgsgevangenen en Joodse Nederlanders. Maar op 15 november 1943 gaat het mis. Vanaf Turnhout volgen de Duitsers heimelijk een Italiaanse piloot, nadat controle van zijn valse papieren argwaan heeft gewekt. Zo weten ze de Brusselse tak van de verzetsgroep op te rollen.
Op 20 november 1943 valt ook Theo in handen van de Gestapo. Wrang in het kwadraat – nee, tot de derdemacht: zijn vader draagt ongewild bij aan de arrestatie. Om dreigende gijzeling van twee andere zoons af te wenden, heeft pa Vogels de Duitsers eerder die dag op de mouw gespeld dat Theo bij een halfbroer in Tilburg is. Hij is ervan overtuigd dat zijn zoon elders ondergedoken zit. Het blijkt een fatale vergissing.
Gevangenis
In februari 1944 horen Theo en zes andere studenten uit de verzetsgroep hun doodvonnis. Maar in de zomer krijgt hij gratie: tien jaar tuchthuis. Zijn familie tast in het duister wat zijn verblijfplaats is. Na de bevrijding van Brabant trekt zijn broer Harrie met de geallieerde troepen oostwaarts. Hij fungeert als tolk.
Bij het Duitse stadje Siegburg stokt hun opmars. Wel beschadigt Amerikaanse kanonvuur de gevangenis, waar kort daarvoor tyfus is uitgebroken. Omdat ook de waterleiding stuk is, verslechtert de hygiëne snel. Op 10 april bevrijden de Amerikanen Siegburg. Als Harrie nietsvermoedend het stadje in gaat, bevindt hij zich op slechts meters afstand van zijn gevangen broer. Tot een blijde hereniging komt het helaas niet: op 24 april 1945, Hemelvaartsdag, sterft Theo aan vlektyfus. Pas eind mei ontdekken Harrie en zijn familie dat hij is gestorven – en waar.
In september 1945 werd Theo’s testament alsnog uitgevoerd. Krap zes jaar eerder zette hij in grote letters het broederschapsmotto Estote Parati boven zijn nalatenschap: "Wees voorbereid".
Bronnen
Artikelen uit Nieuwsblad van het Zuiden, de Hilverbode en Viking, Zie: https://www.delpher.nl (Stand op 9 april 2018).
Interview met Joep Vogels, neef van Theo Vogels.
Vogels, J., Student in verzet, Tilburg, 2017.
https://www.monumentvoordevrijheid.nl/theo-vogels.html (Stand op 9 april 2018).
https://ifthenisnow.eu/nl/verhalen/jaar-van-verzet-theo-vogels-1919-1945 (Stand op 9 april 2018).