Sigaren uit de Kempen

Sommige van die overbekende namen komen we nog dagelijks tegen in de winkel, zoals Red Band, snoepgoed dat al sinds 1928 in Roosendaal van de band rolt, of Peijnenburg Koek, in 1883 voor het eerst gebakken in Geldrop. Ook Unox, dat sinds respectievelijk 1937 en 1957 rookworsten en soepen produceert in Oss en de broodtrommels en afvalemmers van Brabantia, nu een wereldconcern, dat in 1919 melkbussen begon te maken in Aalst, zijn nog steeds overal bekend.

Veel andere producten die in Brabant gemaakt werden zijn daarentegen nog slechts een herinnering, maar dan wel een die soms buitengewoon sterk is. Hun beeldmerk, klank van de naam of reclamespreuk maakt bij sommigen nog steeds een wereld van associaties los. Een voorbeeld hiervan is de sigarenindustrie, die ooit bloeide in Eindhoven en de Kempen en waar iedereen de goudbedrukte dozen en kistjes, kleurige sigarenbandjes en fantasierijke merknamen als Velasques, Senator, La Paz of Elisabeth Bas kende. De leus "Er is maar één Karel I" waarmee de Eindhovense sigarenfabrikant Henri van Abbe zijn sigaren op de markt bracht, was overal bekend. De gebroeders De Vries uit Bladel daarentegen noemden hun sigaren simpelweg naar hun vader en adverteerden met "Ik verkies Derk de Vries".

Al is Nederland, met de Kempen als centrum, nog altijd een van de grootste sigarenexporteurs ter wereld, productie vindt hier nauwelijks nog plaats. De Brabantse sigarenindustrie is erfgoed geworden. Het cultureel centrum van Valkenswaard heet bijvoorbeeld De Hofnar, als een verwijzing naar de sigarenfabriek van die naam die ooit op deze plek vlakbij de Markt stond. Hofnar was bepaald niet de enige sigarenfabriek van Valkenswaard. Er hebben er in de loop van een eeuw zelfs meer dan tweehonderd bestaan. Het is wel een van de grootste sigarenfabrieken van Nederland geweest, die kort voor de Tweede Wereldoorlog meer dan duizend arbeiders in dienst had.

Het bedrijf was rond 1900 opgericht door Jacobus Heesterbeek die na onenigheid met zijn baas voor zichzelf was begonnen. Samen met zijn partner Alex Wolters bouwde hij het bedrijf verder uit. In 1919, na een bezoek aan Verdi’s opera Rigoletto, waarin de gelijknamige hofnar de hoofdrol speelt, kozen zij die als symbool voor hun producten en als nieuwe bedrijfsnaam. Jarenlang dook overal de knipogende nar op met zijn groenrode narrenkap met bellen, totdat het bedrijf in 1990 ten onder ging.

 

Bronnen

Bierkens, B., De Sigaar uit de Kempen. Heden en verleden van een markante bedrijfstak, Eindhoven, 1997.

Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.

 

Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 242.