Familie
Joseph van Lil was een zoon van Hubertus van Lil, meester-stukadoor, en Adriana van den Boer. Joseph had twee broers en twee zussen. Een van die broers overleed al in 1833 op tweejarige leeftijd. Het gezin woonde eerst in Oisterwijk maar verhuisde in 1842 naar de Vughterdijk (de huidige Vughterstraat) in ’s Hertogenbosch, waar vader Van Lil in 1841 een huis, Den (Zwarte) Bellaard genoemd, had gekocht.
De familie Van Lil zoals te vinden in het bevolkingsregister van Oisterwijk in 1829. De vierde persoon van boven is Joseph van Lil. (Bron: Regionaal Archief Tilburg)
Antwerpen
Op twintigjarige leeftijd, in 1846, ging Joseph wonen in Antwerpen. Aanvankelijk werkte hij als huisschilder maar van 1856 af staat hij te boek als kunstschilder. Van Lil was gespecialiseerd in portretten en genreschilderijen. Hij vervaardigde ook religieus werk en kopieerde werken van beroemde meesters. Waar hij zijn opleiding had genoten is nog onbekend.
Dit schilderij van Van Lil is een kopie van een origineel van Rosa Bonheur (1822-1899) en werd in 2017 geveild in Maastricht. Het is 133x261 cm groot.
Hij trad op 8 april 1850 in Antwerpen in het huwelijk met de uit Antwerpen afkomstige Maria Francisca Josepha Wijnants (1827-1907). Ze kregen zes zoons en twee dochters. Broer Gerard en zus Anna Catharina hadden zich ondertussen bij Joseph in Antwerpen gevoegd. Gerard was er ook actief als huisschilder. Ondanks zijn blijvende woonachtigheid in het jonge België, dat zich in 1830 had afgescheiden van Nederland, behield Joseph van Lil zijn Nederlandse nationaliteit.
De Biecorff in Antwerpen: woon- en werkplek van Joseph van Lil
In Antwerpen woonde Van Lil tot aan zijn dood in 1906 in het historische complex Biecorff aan de Eiermarkt te Antwerpen waar hij ook eigenaar van was. Hij had het pand in 1866 aangekocht. Na zijn dood zou het tot 1987 in handen blijven van zijn nazaten.
Van Lil schilderde ook zijn eigen huis. Hier is de cour van het achterhuis van de Biecorff in Antwerpen afgebeeld. Het schilderij werd in 2017 in Maastricht geveild. Het is 90x91 cm groot. (Bron: 1878)
Nadat het complex een dertigtal jaren leeg stond en zwaar verviel, vond in het begin van de jaren negentig van de twintigste eeuw een grootscheepse restauratie plaats. De glazen bovenverdieping die het achterhuis had, was toen al verdwenen. Wanneer die wijziging plaatsvond is onbekend. Wellicht lag het schildersatelier van Van Lil op deze verdieping, gezien de goede lichtinval. De Biecorff herbergt nu modewinkels en kantoren.
Mevr. Van Lil, drie zoontjes en een inwonende dienstbode werden in 1878 door Joseph op bovenstaand schilderij vastgelegd.
Van Lils schilderijen
Van Lil wordt vermeld in het lexicon van Belgische Beeldende Kunstenaars van de negentiende tot de eenentwintigste eeuw. Hierin is over hem te lezen dat hij inderdaad in de tweede helft van de negentiende eeuw werkzaam was in Antwerpen. In 1861 nam hij met een drietal schilderijen (Het Ontwaken, Portret van de moeder van de kunstenaar en Portret van Dokter S.) deel aan de Salon van Antwerpen, een van drie Belgische Salons. Deze vonden telkens in opeenvolgende jaren plaats in Brussel, Gent en Antwerpen en dienden als nationale kunstexpositie en -beurs. Van Lil was ook met drie schilderijen (Ziedaar vader! Een eerste les, Wilt U er een beetje van? en Portret van Miss A.M. de Hundersfield) aanwezig op de Salon van Gent in 1874.
Philippe de Croy door Joseph van Lil, naar Rogier van der Weyden (1399-1464) Dit schilderij werd in 2017 in Maastricht geveild. Het is 65x55 cm groot.
Ook in de twintigste- en eenentwintigste eeuw bleven werken van Van Lil in de belangstelling staan. Zo werden schilderijen van hem geveild in onder andere Bury-St. Edmunds (2016), Buckingham (2016), Alysham (2017 en 2019), Namen (2017) en Düsseldorf (2018).
Een aantal werken van Van Lil werden in 2017 in Maastricht geveild, onder de verkeerde naam J. van Lit. De doeken werden ingebracht door de Nederlandse Trappisten Abdij Lilbosch in Echt. Een zoon van Van Lil, de Belgische priester Georges van Lil (1868-1938), had connecties met de trappisten in de voormalige abdij in Tegelen. Daar heeft hij tijdens zijn verblijf in Nederland (1908-1921) een twintigtal schilderijen gedeponeerd. De religieuze werken kwamen te hangen in de abdijkerk en de profane schilderijen in de kamer van de abt. Toen de abdij van Tegelen in 2007 verlaten werd, trokken de overgebleven monniken naar Lilbosch in Echt.
Georges van Lil door Joseph van Lil. Geveild in Maastricht in 2017. Het is 61x49 cm groot. (Bron: 1875)
Van Lil overleed op 23 maart 1906 in Antwerpen na een productief kunstenaarsleven. Zijn schilderijen blijven echter nog steeds de aandacht van geïnteresseerden trekken. Zo tonen de veilingen van zijn werken wel aan.
Bronnen
http://www.abdij-lilbosch.nl/home/
Decancq, P., Franck, M., Biecorff: twee cleyne camerkens en een huisje, Antwerpen, 2015.
Trappisten Abdij Lilbosch te Echt, "Inventaris schilderijencollectie Pastoor Georges van Lil".
Rijksarchief Brussel, "Vreemdelingenregister" .
Stadsarchief Antwerpen, "Bevolkingsregister".
Stadsarchief Antwerpen, "Bouwvergunningen".
Stadsarchief Antwerpen, "Burgerlijke Stand: akten van geboorte, huwelijk en overlijden".
Stadsarchief ’s-Hertogenbosch, "Notariële akten huis Den Bellaard Vughterdijk".
"Joseph van Lil", op: RKDartists& (stand op 16 december 2019).
Met dank aan de Antwerpse Vereniging voor Bouwhistorie en Geschiedenis voor het vaststellen van de locatie op het schilderij van Van Lil uit 1878 als het achterhuis van De Biecorff in Antwerpen.
