Mayday Mayday on a day in May

Poster Marine Luchtvaartdienst

Propagandaposter van de Marine Luchtvaartdienst. (foto: MARVO (Marine Voorlichtingsdienst), 1946-1949, NIOD)

Alle rechten voorbehouden

Oorlogen zijn dol zijn op rangtelwoorden. Maar dat ontdek je pas bij de tweede of derde. In november 1918 waren Adrianus Brogtrop en Aurelia Nuyens vooral opgelucht: de Grote Oorlog was voorbij. Of ze in hun sigarenmagazijn-en-rooksalon Aroma aan de Markt in Breda feestelijk een bolknak opstaken, is onbekend.

Vanaf 1916 krijgt het echtpaar Brogtrop vier jongens en twee meisjes. Kijk, foto’s uit hun familiealbum: ritjes met de vliegende Hollander (een soort skelter), schuifdeurentoneel, dansavonden. Ook zoon Frans staat op de foto’s. Al jaren vertelt de badkamerspiegel dat hij mooi is, wat geen meisje in Breda tegenspreekt. Zijn glamour dankt hij mede aan de Hot Hottentotters, het dixielandkwartet waarin hij zwart geschminkt de bas speelde. In 1938 vertrekt hij als beroepsmilitair naar Nederlands-Indië. Een jaar later ziet het rangtelwoord zijn kans: in moordend tempo – taal duldt soms geen andere woordkeuze – veroveren de Duitsers Europa. De Tweede Wereldoorlog is begonnen; de Grote Oorlog heette voortaan Eerste Wereldoorlog.

Nachtoefening

Frans trouwt een Bredase: Miep van Zonneveld. Ze krijgen in "de Oost" twee kinderen: Hanne en Ad. Maar Frans is geen huismus. Als zevenjarige schreef hij al in een poëziealbum dat hij piloot wilde worden. Daad bij woord: in Jackson, Mississippi, kan hij de opleiding tot vliegenier gaan volgen.

Begin 1943 heeft hij zijn groot brevet op zak. De Marineluchtvaartdienst brengt hem onder bij het Fleet Air Arm 1847 Squadron, dat vlakbij de Noord-Ierse stad Londonderry is gestationeerd. Op 18 mei 1944 stapt sergeant-vlieger Frans in een Grumman F6F Hellcat voor een nachtelijke oefening in formatievliegen. Maar het gaat mis. Een ander toestel botst op de Hellcat van Frans. Vanaf driehonderd meter hoogte storten beide vliegtuigen in Lough Foyle neer, een zeearm bij Londonderry. Frans en de andere vlieger – zijn Tilburgse kameraad Hendrik de Jager – overleven het niet.

Miep en de kinderen? Al kort na het vertrek van Frans zijn ze opgepakt en in een Jappenkamp opgesloten. Miep overleeft de vlektyfus en doorstaat pesterijen van de bewakers. Begin 1945 duikt een lijst in haar kamp op. Met twintig namen, waaronder die van Frans. Een Japanner vertelt haar dat haar man is overleden. Miep gelooft het niet. Pas na de bevrijding in augustus 1945 moet ze zelf capituleren. Voor de rauwe werkelijkheid.

 

Film

Sommige familiegeschiedenissen lijken op een film. Tijd voor aftiteling? Nee. Kort na de bevrijding keerde Miep met de kinderen in Breda terug. De jonge weduwe zou niet meer hertrouwen. Harry, oudste broer van Frans en pater familias, kreeg de toeziende voogdij over de hummeltjes. Ad, de jongste broer, trad in de voetsporen van Frans. Als vlieger maakte hij deel uit van de staf van prins Bernhard.

De kinderen van Frans en Miep leven nog. Lange tijd waren ze in de overtuiging dat het lichaam van hun vader nooit geborgen was. Maar in 1963 werd zijn lichaam herbegraven op een ereveld Mill Hill in Londen. Hanne en Miep waren daarbij.

 

Bronnen

Diverse stukken uit privé-archief familie Brogtrop

Interview met Anne-Marie Brogtrop, nicht van Frans Brogtrop

http://www.wj-gerrits.com/marinesite/html/mld.html (Stand op 14 april 2018)

https://nimh-beeldbank.defensie.nl/memorix/85d203ac-3b4c-f08a-60f4-03f447b6aa8f (Stand op 14 april 2018)

http://www.maritiemdigitaal.nl/index.cfm?event=search.getdetail&id=120111627 (Stand op 14 april 2018)

https://traditiekamermld.nl/http://traditiekamermld.nl/2017/07/GedenkrolDatabase9.pdf (Stand op 14 april 2018)