We zijn verraden!
De blamage van de snelle bezetting is voor veel Moerdijkers moeilijk te verteren en men zoekt een zondebok. Die wordt gevonden in de persoon van Oberleutnant (eerste-luitenant) Friedrich (Fritz) Lamm, die in de jaren twintig en dertig in het nabijgelegen buurtschap Zwartenberg heeft gewoond en gewerkt en ook Moerdijk op zijn duimpje kent. Lamm, die tijdens de Eerste Wereldoorlog aan Duitse zijde zou hebben gevochten, zou het dorp verraden hebben. Hij leidde zijn Duitse kameraden naar strategische punten, in de regio waar hij en zijn gezin in de jaren daarvoor zo liefdevol waren opgenomen. De schande! Dat hij sneuvelt door Nederlands vuur wordt door de dorpelingen dan ook beschouwd als genoegdoening voor zijn laakbare daad.
Decennialang duikt dit verhaal in uiteenlopende bronnen op en wordt het gebruikt als verklaring voor de snelle vijandelijke overname. De verhalen zijn soms zeer ongeloofwaardig. Zo schrijft een korporaal in zijn memoires dat Lamm op 7 mei 1940 op zijn aangeven door de Marechaussee zou zijn gearresteerd in Moerdijk. Toch heel bijzonder dat Lamm drie dagen later als parachutist vanuit Duitsland gedropt wordt.
De mythe ontrafeld
Nader onderzoek wijst pas rond 2008 uit dat meerdere aspecten van deze hardnekkige mythe op zijn minst ongeloofwaardig zijn. Parachutist Fritz Lamm zou in 1940 zo’n 40 jaar zijn geweest. Dat is uitzonderlijk oud voor een elite-eenheid als de Fallschirmjäger, waar normaal gesproken alleen jonge, topfitte militairen deel van uitmaken. Bovendien maken de oorlogsverslagen van de 7e en 8e compagnie geen melding van een eerste-luitenant Fritz Lamm; luitenant Dietrich Lemm wordt wel genoemd. Toeval?
Navraag bij officiële Duitse instanties (Wehrmacht, veteranen, Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge) maakt duidelijk dat er noch een Lamm vermist wordt, noch een Fritz Lamm gesneuveld is op 10 mei 1940. Dat laatste geldt overigens wel voor luitenant Dietrich Lemm. Dit kan geen toeval meer zijn? Beide namen moeten wel haast verwisseld zijn in de hectiek van die meidagen. De op die dag gesneuvelde Duitsers worden in eerste instantie begraven in de kloostertuin te Moerdijk. Op het graf staat een provisorisch houten kruis met de naam van de gesneuvelde. Een vergissing lijkt snel gemaakt.
En Friedrich Lamm dan? Uit de trouwregisters van Zevenbergen bleek dat er in de jaren dertig daadwerkelijk een gezin Lamm in Zwartenberg woonde met vader Friedrich en zoon Fritz (een van vijf kinderen). Van het gezin Lamm is bekend dat zoon Fritz in 1944 "ergens aan het westfront" sneuvelde. Vader Friedrich, die bij de marine diende, overleed in 1983. Beiden hadden dus aantoonbaar niets met de nederlaag in 1940 te maken gehad.
Bronnen
Pim Monné, de zoektocht naar Fritz Lamm (2001-2008).
Onderzoek Richard Schoutissen, Stichting Oorlogsslachtoffers. http://www.oorlogsslachtoffers.nl.
Weest op uw hoede, mobilisatiemuseum, Prinsenbeek. http://weestopuwhoede.nl/.
Zuidfront Holland, Stichting Kennispunt Mei 1940. http://www.zuidfront-holland1940.nl/index.php?page=oberleutnant-fritz-lamm.
Dit verhaal is gebaseerd op de zoektocht van Pim Monné naar Fritz Lamm. Deze zoektocht duurde van 2001 tot 2008. In 2014 richtte hij in Prinsenbeek de Stichting Weest op uw hoede op, een mobilisatiemuseum.