Het landgoed is vernoemd naar Maria van Mattemburgh. Haar echtgenoot Petrus Cuypers, een vermogend en invloedrijk man, burgemeester van Bergen op Zoom, kocht hier vanaf 1807 gronden aan. Zijzelf gaf in 1846 opdracht tot de bouw van een riant buitenhuis in classicistische stijl, haar zoon Louis liet daaromheen vanaf 1849 een stijltuin aanleggen. Tussen het landhuis en de in 1874 gebouwde oranjerie heeft hij het karakter van een Franse tuin, met strak geschoren heggen en bomen en met een lange rij kuipplanten zoals citroenen en oranjebomen. In deze sfeer passen ook de laatnegentiende-eeuwse geometrisch gevormde bloemperken aan de straatkant van het huis. Huis en Franse tuin worden weer omgeven door een Engelse landschapstuin van maar liefst zeventien hectaren met slingerende paden, boomgroepen, waterpartijen en verrassende zichtlijnen. De vrije, romantische vormen van deze landschapstuin worden nog versterkt doordat bij het ontwerp gebruik is gemaakt van de natuurlijke hoogteverschillen van de Brabantse Wal.
Voor Louis en zijn nazaten fungeerde Mattemburgh als een buitenplaats, waar zij de zomermaanden doorbrachten en waar zij in het jachtseizoen hun vrienden ontvingen. De rest van de tijd woonden zij in Brussel. Dat belette echter niet dat zij intensief betrokken waren bij het beheer van het landgoed en dit ook regelmatig uitbreidden. Waar Louis van zijn moeder nog 166 hectaren erfde, liet zijn zoon Aymon al 300 hectaren na. Thans omvat Mattemburgh, nu eigendom van Brabants Landschap, 431 hectaren. Daaronder ook een bosreservaat ten oosten van de A58 waar de natuur al meer dan een eeuw ongestoord zijn gang mag gaan. Dit is niet alleen het oudste, maar met 150 hectaren ook het grootste bosreservaat van Nederland.
Bronnen
Kolman, C. e.a., Noord-Brabant, Zeist, 1997.
Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.
Van Uytven, R. (red.), Geschiedenis van Brabant, van het hertogdom tot heden, Zwolle, 2004.
Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. Van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 189.