Elmina
Pieter Pieterzn. Valckenier (1691-1738) kocht het kasteel in 1735, niet om in te wonen, maar als belegging. Wel werd Valckenier door de aankoop "vrijheer van Asten en Ommel" en Kasteel Asten werd door de nieuwe eigenaar deel van de koloniale geschiedenis. Valckenier was een telg uit een Amsterdamse regentenfamilie. Zijn vader was secretaris en schepen van Amsterdam en bewindvoerder van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). Ook Valckenier werd burgemeester van Amsterdam, nadat hij van 1723 tot 1727 Directeur-Generaal van Guinea (West-Afrika) was geweest. Valckenier was al in 1715 actief voor de West-Indische Compagnie (WIC) als opperkoopman in tot slaafgemaakten aan de kust van Afrika. Hij kreeg in dat jaar op eigen verzoek ontslag uit die functie om acht jaar later op Elmina als hoogste bestuurder terug te keren.
Gezicht op het WIC-fort Elmina aan de goudkust. Het fort diende als verdediging voor een handelspost in tot slaafgemaakten en goud. (Bron: Johannes Vingboons, 1665-1668, Atlas Blaeu - Van der Hem)
Meer dan 550.000 Afrikaanse mannen, vrouwen en kinderen zijn door de WIC en anderen tussen 1621 en het begin van de negentiende eeuw in slavernij gedwongen, gevangen in de forten aan de kust en in de ruimen van de zeilschepen naar de Amerika’s gebracht. Gemiddeld een op de vier mensen stierf aan boord. Brazilië, Curaçao, Suriname en Nieuw Amsterdam waren de plaatsen waar deze mensen zijn verkocht om als tot slaafgemaakten op plantages en in huishoudens voor de Europese kolonisten te werken. Een van de kinderen, Quaco, kwam ook nog op Kasteel Asten terecht.
Valckenier keerde in 1727 terug naar de Republiek om burgemeester van Amsterdam en vrijheer van Asten te worden en te trouwen met Bregje van Ghesel (1698-1753). Na Valckeniers dood in 1738 bleef Bregje Vrouwe van Asten en erfde een vermogen. Ze hadden geen kinderen. Het kasteel kwam in handen van twee kooplieden uit Dordrecht, Hombroek en Nievervaart.
Paramaribo
In de tijd dat Hombroek en Nievervaart eigenaren van het kasteel waren, was een van de huurders baron Assueer Jan Torck, heer van Rosendael bij Arnhem. In het gevolg van de baron bevond zich Quaco, de zwarte bediende van de baron.
Het standbeeld in Paramaribo van Jozef Klas herinnert aan de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863. Dat was een woensdag. Het heet Kwakoe, omdat die naam in delen van West-Afrika werd gegeven aan jongens die op een woensdag zijn geboren.(Bron: Nationaal Archief, Wikimedia Commons)
De verhalen van Pieter Valckenier en Quaco laten zien hoe een plek als Kasteel Asten is verbonden met de geschiedenis van Afrika, Suriname en Indonesië, met koloniale slavernij en geweld, rijkdom voor de een, armoede voor de ander.
Bronnen
Mok, I. en E. Heuvel, Quaco, leven in slavernij, Zutphen, 2015.
www.mappingslavery.nl en educatief materiaal op https://edu.mappingslavery.nl/.