Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Van Daal zijn werk als ambtenaar doen. Hij wist een aantal mannen uit de Arbeitseinsatz te houden door ze, althans op papier, lid van de vrijwillige brandweer te maken. Tot september 1944 was de Tweede Wereldoorlog min of meer aan de inwoners van Overloon voorbijgegaan. Natuurlijk zagen ze wel Duitse militairen in hun straten, maar van oorlogsgeweld was geen sprake.
De hel breekt los
Als het front in september 1944 het Peeldorp bereikt, verandert het leven van de inwoners van Overloon radicaal. De Duitsers hebben zich in de omgeving ingegraven om de geallieerden een halt toe te roepen. Tussen de eerste gevechten door worden de inwoners van Overloon – en dus ook Harrie van Daal – verplicht om op stel en sprong hun huizen te verlaten en te evacueren.
In de nacht van 26 op 27 september breekt de hel los boven Overloon. De geallieerden bestoken de Duitse stellingen met ongekend zware artillerie – maar liefst 230 kanonnen – en luchtaanvallen. Huis voor huis wordt Overloon door de Britten veroverd. Op 12 oktober is het laatste huis in Britse handen. Daarmee is Overloon bevrijd, maar van het dorp is niet veel meer over en de strijd gaat verder.
Wanneer Harrie van Daal na de Slag bij Overloon naar huis terugkeert, treft hij in en rond zijn dorp een totale verwoesting aan. Zijn eigen achtertuin is eigenlijk een tweede Ieper geworden.
Militairen lopen langs de ravage van de slag bij Overloon (Bron: 1944, Collectie Liberation Route Europe)
Monument
Maanden later loopt Van Daal door het kapotgeschoten Overloonse bos met alle overblijfselen van de strijd. Samen met een bosarbeider bekijkt hij wrakken van tanks en mijnenvelden die met witte linten zijn gemarkeerd. Ter plekke besluiten zij dat hier een monument moet komen, bijvoorbeeld een museum, ter ere van de gevallenen en om de herinnering aan de vreselijke oorlog levend te houden.
Ze leggen hun idee voor aan de burgemeester en natuurlijk, zoals dat hoort, aan de pastoor. 30 burgers van Overloon leggen ieder 50 gulden in. Dit terwijl hun dorp in puin ligt en de heropbouw eigenlijk nog moet beginnen.
Het eerste oorlogsmuseum
Op 25 mei 1946 gaat in Overloon het eerste museum over de Tweede Wereldoorlog in West-Europa open voor het publiek. Zelfs nog voordat het dorp volledig heropgebouwd is. Van Daal, die de publiciteit schuwt, blijft daarbij altijd de man op de achtergrond, als secretaris van het bestuur. Voor zijn inspanningen ontvangt hij onder meer het Duitse Bundesverdienstkreuz.
Het was Harrie van Daal die de beroemde gedenksteen bij het museum liet oprichten: "Sta een ogenblik stil bezoeker en bedenkt dat de grond waarop gij nu vertoeft eens een van de felst omstreden sectoren was van het slagveld Overloon. Bitter is hier gevochten in man-tegen-man-gevechten. Vele jonge levens, aan de slagvelden van Nettuno en Normandië ontkomen, vonden onder deze bomen hun einde."
Bronnen
Informatie via Erik van den Dungen, directeur Oorlogsmuseum Overloon.
https://www.oorlogsmuseum.nl/nl/historie/het-verhaal/de-slag-bij-overloon/ (Stand in 2015).
http://www.vriendenoorlogsmuseumoverloon.nl/harrie-van-daal/ (Stand in 2015).