De vondst van een Romeins zwaard is niet uniek. De collectie van het Rijksmuseum van Oudheden bevat er al een fors aantal. Wat dit zwaard uit Someren echter bijzonder maakt is de context waarin het gevonden werd. Het is bijvoorbeeld meegegeven in een graf, een soort plek waar zelden Romeinse wapens gevonden worden.
In het opgravingsgebied vonden de archeologen bovendien een uitgestrekt grafveld met voornamelijk kleine grafheuvels. Vermoedelijk zijn hier van 600 tot 400 v. Chr. mensen begraven. Zij maakten deel uit van een lokale gemeenschap van, in het begin, zo’n vijf families die leefden van landbouw en veeteelt. De huizen die zij in de loop der eeuwen bewoond hebben werden ook teruggevonden bij de opgraving.
De vijf langbedden en een drietal grafheuvels zijn aanmerkelijk groter dan de rest van de graven. Mogelijk waren dit de graven van de stichters en leiders van deze kleine gemeenschap. Waarschijnlijk waren de monumentale grafmonumenten een manier van de lokale bewoners om hun claim op dit gebied te benadrukken.
Deze claim was tegen de eeuwen bestand, zo bleek. Zo’n vijfhonderd jaar na het aanleggen van een van deze langbedden, net na het begin van onze jaartelling, werd in de greppel die het langbed omgaf namelijk nog een dode bijgezet. Deze dode kreeg zijn Romeinse zwaard mee, evenals zijn schaar, scheermes, vleesmes, een kruik en, waarschijnlijk, een houten bord met een vleesbout. Bovendien is het opmerkelijk dat hij in een kist begraven werd, want op dit moment werden de meeste mensen in Romeins Brabant gecremeerd.
Het scheermes dat ook in het graf gevonden werd. (Bron: Noordbrabants Museum)
Door dit alles lijkt het alsof hier een passerende Romeinse vreemdeling begraven is, maar de aanwezigheid van twee Romeinse boerderijen nog geen honderd meter van het graf wijzen erop dat het een lokale bewoner was. Omdat andere uitrustingsstukken van een Romeins legionair ontbreken, denken archeologen dat het niet een actieve krijger was, maar een gepensioneerde veteraan. Wellicht had hij zijn zwaard, zonder bijbehorende gordel, bewaard, als aandenken aan zijn dienstjaren.
Al met al blijft het een opmerkelijk graf, ook omdat het aan de rand van het grafveld lag. Misschien voelde de teruggekeerde veteraan zich niet meer echt thuis in de omgeving waarin hij opgroeide. Of misschien was het inderdaad oorspronkelijk een vreemdeling, die trouwde met een Somerense.
Bronnen