De Philips-radio

De ingebouwde luidspreker, een nieuwigheid in die dagen, is afgedekt met een versiering van golven en sterren die de werking van het apparaat verbeeldde – radiogolven die draadloos door de ether gaan – en die kort nadien als beeldmerk van Philips op alle producten van het bedrijf zou komen te staan. Een sprekender symbool voor de industriële ontwikkeling van Noord-Brabant in de eerste helft van de twintigste eeuw is eigenlijk niet denkbaar.

Deze industriële ontwikkeling was indrukwekkend. Brabant zette ook op nationaal niveau de toon bij de productie van wollen en katoenen stoffen, schoenen en leer en sigaren. De Brabantse voedingsmiddelenindustrie sprak nadrukkelijk mee met grote bedrijven als Kwatta en Hero in Breda of De Gruyter in Den Bosch, maar het succes van Philips overtrof alle bedrijven en sectoren.

Sinds 1891 had het bedrijf in Eindhoven gloeilampen geproduceerd en het was er groot mee geworden. Al in 1910, nog geen twintig jaar na de start, stond Philips met tweeduizend arbeiders te boek als de belangrijkste particuliere werkgever van het land, en dat was nog maar het begin. Op een zeker moment werden de werknemers in de tienduizenden geteld.

In de loop van de jaren twintig, toen de nieuwe uitvinding van de radio aan zijn opmars over de wereld begon, haakte Philips daarop in. Eerst werd het assortiment uitgebreid met radiolampen, luidsprekers en andere onderdelen, veelal ontwikkeld in het eigen natuurkundig laboratorium. In september 1927 kwam Philips op de Utrechtse Jaarbeurs met zijn eerste complete radio-ontvangtoestel.

Enkele maanden eerder al had het bedrijf geschiedenis geschreven toen koningin Wilhelmina (1880-1962) en prinses Juliana (1909-2004) vanuit Eindhoven via een kortegolfzender van Philips de landgenoten in Oost- en West-Indië toespraken. Ondanks de afstand van duizenden mijlen was de ontvangst uitstekend, geweldige reclame natuurlijk voor het nieuwe medium.

 

 

Een kleine tien jaar later werd in het stadswandelpark in Eindhoven een monument onthuld ter herinnering aan deze legendarische uitzending. Niet alleen uit trots over de technische prestatie, maar ook omdat de impact van het nieuwe fenomeen voor Philips en Eindhoven in alle omvang duidelijk was geworden.

In 1932, nog maar vijf jaar na de introductie, had Philips al de grens van een miljoen verkochte radio’s overschreden en stond het bedrijf te boek als ’s werelds grootste producent van radiotoestellen. De radio was daarmee in korte tijd uitgegroeid tot de tweede poot onder het concern, en markeerde zo de omslag van Philips van gloeilampenproducent tot elektronicaconcern.

Naast de radio experimenteerde Philips al in de jaren dertig met televisie en nog voor de oorlog kwam de Philishave op de markt. Hiermee startte Philips een lange reeks van elektische apparaten die het persoonlijk leven en het huishouden zouden vergemakkelijken en veraangenamen.

 

Bronnen

Bekooy, G., Philips honderd. Een industriële onderneming, Zaltbommel, 1991.

Van den Eerenbeemt, H., (red.), Geschiedenis van Noord-Brabant, deel 2: Emancipatie en industrialisering 1890-1945, Amsterdam/Meppel 1996.

Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.

Van Uytven, R. (red.), Geschiedenis van Brabant, van het hertogdom tot heden, Zwolle, 2004.

 

Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 240.