Een heuvel in de buurt van Almkerk met wat fruitbomen erop en daarnaast boerderij de Altenahoeve: het is niet wat je je voorstelt bij een machtscentrum, maar het is dat toch ooit geweest. De heuvel is zowat het enige restant van een mottekasteel in Brabant dat nog duidelijk zichtbaar is in het landschap, terwijl er toch tientallen geweest zullen zijn.
Deze mottekasteeltjes bestonden uit een opgeworpen heuveltje met een toren erop en een gracht eromheen. Ooit oefenden hier de heren van Altena gezag uit over de omgeving, waar toen vooral veen werd ontgonnen, een lucratieve bezigheid. Later waren het de Van Hornes die hier de scepter zwaaiden. De burcht op de kunstmatige heuvel was het symbool van dat regionale gezag.
Bij opgravingen in de heuvel kwam veel tufsteen tevoorschijn, hoogstwaarschijnlijk het bouwmateriaal van de toren. Dit duidt er op dat de burcht dateert van vóór 1200, omdat men toen het bakken van steen weer onder de knie kreeg. Er zijn nog afbeeldingen bewaard van het bouwwerk op de heuvel, want al raakten de mottekastelen al in de loop van de dertiende weer in onbruik, de toren van Altena bleef tot in de zeventiende of achttiende eeuw min of meer overeind. Uiteindelijk werd de toren zelfs gebruikt als steengroeve. De macht van de lokale heersers in het Land van Altena was toen al lang overgegaan op de stedelijke burgerij die het in de Staten van Holland voor het zeggen had.
Bronnen
Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.
Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. Van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 37.