De Moriaan

Volgens de kroniekschrijvers was het niemand minder dan de hertog zelf die opdracht gaf voor de bouw. De Moriaan wordt vaak in één adem genoemd met De Roodenburch, een groot stenen huis dat op de andere hoek van de Marktstraat stond en dat in 1910 wegens bouwvalligheid werd gesloopt. Vrijwel zeker waren beide panden aanvankelijk van hout, maar in het begin van de dertiende eeuw zijn ze opnieuw opgetrokken in baksteen, mogelijk na de verwoesting van de jonge stad door de graven van Holland en Gelre in 1202.

De weergang boven de zijmuur aan de kant van de Marktstraat doet vermoeden dat De Moriaan oorspronkelijk een militaire functie heeft gehad. Ook al omdat de aslijnen van de straten die op de Markt uitlopen, precies samenkomen in het torentje op de hoek van het huis. Van daaruit kon dus de hele toenmalige stad beheerst worden. Niet voor niets wordt het pand in oude stukken omschreven als "t casteel op die Moriaen".

Het had niet veel gescheeld of De Moriaan was een halve eeuw geleden gesloopt om autoverkeer in de Bossche binnenstad meer ruimte te geven. Een deel van de bevolking begon echter een actie om het vervallen gebouw te redden. Uiteindelijk weigerde de minister van cultuur vervolgens De Moriaan van de monumentenlijst af te voeren, waardoor de sloop van dit bijzondere gebouw werd voorkomen.

In de jaren zestig volgde een restauratie waarbij het aanzien van De Moriaan werd gereconstrueerd naar de toestand zoals die omstreeks 1500 moet zijn geweest, compleet met trapgevel, torentje en weergang. Inmiddels wordt er gemengd teruggekeken op deze behoorlijk ingrijpende restauratie. Dat neemt echter niet weg dat wie op deze plek in de Bossche binnenstad door de oogharen kijkt, even een illusie krijgt voorgeschoteld van het straatbeeld van een Brabantse middeleeuwse stad.  

 

Bronnen

Kuijer, P., ‘s-Hertogenbosch. Stad in het hertogdom Brabant, Zwolle/‘s-Hertogenbosch, 2000.

Van Drunen, A., “De Moriaan en de Roodenburgh” in: Boschboombladeren (nr. 17, 1975), 3-40.

Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.

Van Uytven, R. (red.), Geschiedenis van Brabant, van het hertogdom tot heden, Zwolle, 2004.

 

Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. Van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 54.