Bart van den Dries

Geboortedatum: | Sterfdatum:

Spanjestrijder

Overgave van Republikeinse soldaten in Somosierra

Overgave van Republikeinse soldaten in Somosierra, 1936. (Bron: Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía)

Bernardus Alfonsus van den Dries (1916-1992) wordt geboren uit het in 1908 gesloten huwelijk van wollenstoffenwever Adrianus Josephus Joannes van den Dries (1888 – 1954) en Joanna Cornelia Pistorius (1885-1968). In dit gezin worden negen kinderen geboren tussen 1908 en 1928: vijf dochters en vier zonen. Bart is het vijfde kind en de eerste zoon. 

Van den Dries gaat naar Spanje om daar tijdens de burgeroorlog in de Internationale Brigades te vechten tegen de dictator Franco. Over (de duur van) zijn verblijf in Spanje is niet veel bekend. Hij is in februari 1938 in Albacete, het hoofdkwartier van de Internationale Brigades. Vanaf 13 maart maakt Bart deel uit van het versterkingsbataljon van de 11de Internationale Brigade (1ste bataljon). Ook is hij enige tijd in het Catalaanse Cambrils en blijft in ieder geval in Spanje tot eind 1938, als de Internationale Brigades worden ontbonden. Bart heeft dus zeer waarschijnlijk de zware eindstrijd van het republikeinse leger aan de Ebro meegemaakt en mag van geluk spreken dat hij daar niet gewond is geraakt. 

De uiteindelijke ontbinding van de Internationale Brigade in november wacht hij niet af. Samen met een kameraad weet hij te voet de Pyreneeën te bereiken. Ze houden er zich een aantal dagen schuil in een vervallen boerderij. Bart van den Dries wil eigenlijk op een andere plek de grens oversteken, maar toch wagen ze het erop. Vlak voordat hij in Frankrijk is, wordt Bart gepakt. Ondervoed en vervuild worden de deserteurs teruggebracht. 

Gelukkig is er echter inmiddels een eind aan de burgeroorlog gekomen. Van den Dries reist samen met mede-Tilburgers Horsten (1905-1981), Van Kuik (1920-1949), Smetsers (1916-na 1938) en Van Esch (1900-1987) in december 1938 onder officiële begeleiding van de Nederlandse overheid terug naar Nederland. De groep komt op 5 december 1938 in Roosendaal aan. Ze worden nog wel op een warme maaltijd getrakteerd, maar krijgen vervolgens te horen dat zij de Nederlandse nationaliteit hebben verloren.

Lijst van gerepatrieerde Spanjestrijders

Laissez-passer van de Nederlandse ambassade in Spanje voor een aantal Spanjestrijders, pagina 4. (Bron: 25 november 1938, Nationaal Archief)

Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog maakt Bart als dienstplichtig militair wel deel uit van een infanterieonderdeel dat is gelegerd in de nabijheid van de Grebbeberg.

Bart trouwt in februari 1941 met Anna Martina Cornelia de Beer (1914-1998). Hij krijgt samen met zijn vrouw drie kinderen (twee dochters en een zoon). Bart van den Dries werkt enige tijd als visboer en is de laatste jaren voor zijn pensioen als opperman in de bouw actief.

In 1952 wil Van den Dries naar Australië of Nieuw-Zeeland emigreren, maar omdat hij nog geen Nederlands paspoort heeft moet hij die plannen staken. Hij wordt pas weer tot Nederlander genaturaliseerd in 1955. Vanaf begin jaren '60 maakt hij wel weer verre reizen. Ook Spanje wordt met zijn vrouw en kinderen een groot aantal keren aangedaan. 

Net als Jan van Beurden (1917-1997) kijkt Bart ook zonder veel wroeging terug op zijn tijd in Spanje, leuke en minder leuke verhalen vertelt hij graag. Al hebben zijn gezinsleden wel de indruk dat hij over zijn belevenissen daar niet altijd het achterste van zijn tong laat zien. Bart van den Dries overlijdt op 28 december 1992.

 

Bronnen

Regionaal Archief Tilburg

Ministerie van Justitie: Rijksvreemdelingendienst (RVD) en Taakvoorgangers, “Opgaven van gegevens inzake Nederlanders die in de Spaanse burgeroorlog hebben meegevochten 1937-1966”, archiefnummer 2.09.45, inventarisnummer 1569, Nationaal Archief Den Haag.

Archief Internationale Brigaden, Moskou, RGASPI F.545-Op.6-D.36-L.49