Ingenieuze verdwijntrucs
Een veilige plek. Dat is wat de leden van het Utrechts Kindercomité zoeken voor Joodse kinderen. Een groot aantal van deze kinderen komt uit de crèche tegenover de Hollandse Schouwburg. Hier worden de Joodse kinderen tijdelijk ondergebracht en daarna samen met hun ouders op transport gezet. Om de kinderen dit lot te besparen worden ze via ingenieuze verdwijntrucs naar buiten gesmokkeld en op onderduikadressen bij families in Nederland ondergebracht. Het verzetswerk dat de studenten verrichten is gevaarlijk. Ze moeten vaak razendsnel handelen. Het vinden van veilige adressen is niet eenvoudig en verloopt via een netwerk van contactpersonen.
Een van de onderduikadressen waarover het Utrechts Kindercomité in de zomer van 1943 beschikking krijgt, is een huisje op landgoed De Zonnewende in Sint-Michielsgestel. Een veilige plek in Brabant, ver van het roerige Amsterdam. Hier worden vier kinderen ondergebracht onder de hoede van Dirk de Ruiter en Mies van Ginkel, een ongehuwd stel uit Amsterdam. Zij zijn bekenden in het netwerk van het comité: eerder hebben zij in Amsterdam onderduikadressen geregeld voor Joden.
Gevaar
Maar dan ontstaat er twijfel over Dirk en Mies. De illegale verzetskrant Vrij Nederland krijgt lucht van contacten tussen het Amsterdamse stel en de NSB. Dit betekent een enorm gevaar en niet alleen voor de vier kinderen. Dirk en Mies kennen het geheime contactadres van het Kindercomité, een studentenhuis in Utrecht. Als deze informatie in verkeerde handen valt, dan zijn de gevolgen niet te overzien.
De leden van het Utrechts Kindercomité nemen een drastisch besluit. Twee vrouwelijke leden van het comité, Hetty Voûte en Gisela Söhnlein, weten de kinderen ternauwernood in veiligheid te brengen. In de middag van 11 juni 1943 worden Dirk en Mies, samen met een jongeman die zich op dat moment bij hen in het huisje bevindt, verrast door een knokploeg van het verzet.
Dirk de Ruiter wordt direct gedood: een kogel treft hem in de borst en zijn hoofd wordt ingeslagen. Mies en de jongeman raken zwaargewond maar weten te ontkomen en waarschuwen de Boxtelse politie. Speurwerk van de politie leidt al snel naar Hetty en Gisela. Op 12 juni worden zij in Utrecht gearresteerd.
Beide vrouwen werden vastgezet en verhoord in gevangenissen in ’s-Hertogenbosch en Haaren, waarna ze in Kamp Vught belandden. Bij de ontruiming van Kamp Vught in september 1944 werden ze naar het vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück gedeporteerd. Daar werden ze na een zware tijd bevrijd. In 1988 ontvingen Hetty en Gisela de Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan Joden.
Samen met andere kindergroepen redde het Utrechts Kindercomité de levens van vele honderden Joodse kinderen. Een aantal kinderen viel in verkeerde handen en kwam uiteindelijk toch in de concentratiekampen terecht. Hoe het de vier kinderen die korte tijd op de Zonnewende verbleven, verging en of zij echt een veilige plek vonden, is onbekend.
Bronnen
Flim, B., "Hulp van studenten aan joodse kinderen, 1942-1945", via: https://psychotraumanet.org/nl/hulp-van-studenten-aan-joodse-kinderen-1942-1945.
Gazan, D., "Utrechts Kindercomité - Utrecht children's Committee", via: https://www.geni.com/projects/Utrechts-Kindercomit%25C3%25A9-Utrecht-children-s-Committee/26455.
Krediet, K., "Voûte, Henriette (1918-1999)", via: http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/VouteHetty.
Spaans-Van der Bijl, T., Utrecht in Verzet 1940-1945, Utrecht, 2005.
Van Doorn, F., "De Tweede Wereldoorlog", via: http://www.muboboxtel.nl/CMS/wp-content/uploads/basistekst-40-def-20131209-DE-TWEEDE-WERELDOORLOG-kopie-2.pdf.
http://www.yadvashem.org/righteous/stories/voute-wieberdink-soehnlein.html.