Naast de hoogteverschillen ontstond er op de Peelhorst ook moerassen en hoogveen. Het water op de zanderige horst kon moeilijk afvloeien ten gevolge van de leemlagen die vrijwel geen water door lieten en door een gebrekkige zijdelingse afwatering. Op de gebieden waar grondwater omhoog kwelt ontstonden hierdoor wijstgronden die nog steeds te zien zijn in het huidige Brabantse landschap.
De Peel is na de ontvening voor een deel opgedroogd, maar de laatste jaren wordt dit proces teruggedraaid waardoor veenmos weer kan gaan groeien.
Ontginning van De Peel
Al vanaf de middeleeuwen hebben mensen aan de rand van de Peel turf gestoken voor eigen gebruik. In 1740 begonnen de broeders van Huize Padua in Boekel dit op grotere schaal te doen.
In 1853 werd het ontginningsdorp Helenaveen gesticht door Jan van de Griendt (1804-1882). Het dorp ligt aan de kaarsrechte Helenavaart die gegraven was voor de afwatering van het te ontvenen gebied en voor de afvoer van turf. De plattegrond van het dorpje zelf is gebaseerd op een raster van loodrecht op elkaar staande straten. Sinds 1999 is de voormalige veenkolonie een beschermd dorpsgezicht.
Voor het project 'Goud van Brabant' verkende Cilla Niekoop de Peel (Bron: 2019, Goud van Brabant)
Nationaal Park De Groote Peel
Het huidige moeraslandschap van De Groote Peel is ontstaan door het afgraven van het hoogveen. Door de afgraving zijn op sommige plaatsen grote waterplassen ontstaan.
Het vochtige karakter en de rust maken het gebied aantrekkelijk voor vogels. Het is dan ook één van de vogelrijkste gebieden in West-Europa en mede om die reden in 1993 aangewezen als Nationaal Park.
Naast het hoge aantal vogelsoorten zijn er in dit gebied ook veel bijzondere en zeldzame plantensoorten te vinden.
Museum Klok & Peel Asten
Het Museum Klok & Peel in Asten besteed veel aandacht aan onder andere de biologische aspecten van de Peel. Het merendeel van de voorwerpen uit De Peel Collectie is dan ook uit het gelijknamige gebied afkomstig.
Bronnen
Hollenberg, P., en Peters, C., Ontginningen in de Noordbrabantse Peel in de 19e eeuw, Tilburg, 1980.
Nationale Parken, De Groote Peel, zie: https://www.nationaal-parkdegrootepeel.nl/ontwikkeling-van-het-landschap/ (stand op 9 juli 2018).