Stadspoorten werden gesloopt, wallen werden afgegraven en grachten gedempt of omgevormd tot plantsoenen en lommerrijke singels. Daarbuiten verrezen nieuwe wijken en buurten. Voor de beter gesitueerden was dat een buitenkans. Eeuwenlang hadden zij de voorkeur gegeven aan een woonplek in het hart van de stad, waar economie, bestuur en cultuur een brandpunt vonden. Daar ze benadrukten zij hun voornaamheid met een groot pand achter een indrukwekkende gevel.
In de negentiende eeuw raakten de steden door de sterke bevolkingsgroei geleidelijk aan overvol. Men kon zich toen juist onderscheiden door het gewoel te ontvluchten. In de nieuwe buurten die in hoog tempo buiten de oude stadswallen verrezen, vonden de welgestelden rust en ruimte, met brede groene lanen en fraaie bebouwing. In één woord: allure.
Bebouwing aan de Baronielaan in Breda. (Foto: Marc Bolsius, Erfgoed Brabant)
In Breda maakten de wallen, de ravelijnen en de courtines in de jaren 1870 en 1880 plaats voor singels. Aan de zuidkant van de stad werd op de voormalige vestinggronden ruimte vrijgehouden voor het Wilhelminapark, ontworpen door de vooraanstaande tuinarchitect Leonard Springer en aangelegd als werkverschaffing tussen 1892 en 1895.
Verdere uitbreiding in zuidelijke richting kwam enkele jaren later op gang, toen enkele ondernemende kooplui onder de naam Bredasche Bouwgrond-Maatschappij gronden opkochten en daarop een brede boulevard aanlegden die over bijna anderhalve kilometer van het Wilhelminapark naar het Mastbos leidde, dat toen al een geliefd wandelgebied was.
Bebouwing aan de Baronielaan. (Foto: Johan Bakker, 2017, Wikimedia Commons).
De beperkte bemoeienis van de gemeente bij de aanleg heeft variatie in de bebouwing in de hand gewerkt. De gevels vertonen een afwisselend beeld dankzij het gebruik van verschillende stijlen als jugendstil, de chaletstijl en interbellumarchitectuur. De voortuinen maken het straatbeeld nog rianter.
Bronnen
Otten, G., 100 jaar Baronielaan. Boulevard Breda Mastbosch 1897-1997, Breda, 1997.
Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.
Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 206.