Het vaandel van de Bossche speldenmakers

Het vaandel van de Bossche Speldenmakers uit 1767. (Bron: Onbekende maker, Het Noordbrabants Museum)

Het vaandel van de Bossche Speldenmakers uit 1767. (Bron: Onbekende maker, Het Noordbrabants Museum)

Alle rechten voorbehouden

Zo nu en dan worden er bij opgravingen in de Bossche binnenstad spelden gevonden in de bodem. Niet echt spectaculair natuurlijk, maar deze ogenschijnlijk onbeduidende dingen verwijzen naar een bedrijfstak die eeuwenlang een van de pijlers was onder de Bossche exportnijverheid.

Halverwege de zestiende eeuw werden er in de stad zowat honderd speldenmakers geteld. Samen produceerden zij een grote variëteit aan spelden die onder meer verkocht werden op de jaarmarkten van Bergen op Zoom. In documenten is sprake van Engelse en Spaanse soorten, troontjes, lelietjes, leeuwen, roosjes, kleinknopjes en zo meer, allemaal verschillend in materiaal, in bewerking en model, in lengte en dikte, kleur en gewicht.

Al zeker sinds het eind van de vijftiende eeuw waren de speldenmakers in een eigen gilde ondergebracht. Daarvan bleef het achttiende-eeuwse vaandel bewaard, dat een opmerkelijke combinatie laat zien van enerzijds de wapens van de stad en het hertogdom Brabant, van de Oranjes en de − calvinistische − Republiek, en anderzijds de katholieke patroonheilige Sint-Thomas.

 

Bronnen

Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.

Van Oudheusden, J., De Loet, ’s-Hertogenbosch. 650 jaar stedelijke geschiedenis, Zwolle/’s-Hertogenbosch, 2008.

 

Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. Van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 157.