Molen De Grenswachter, bijvoorbeeld, herinnert voorbijgangers aan de nabijheid van de grens én de daarbij behorende bewaking. En in het centrum van Luijksgestel, dicht bij de grens met België, staat een object dat op het eerste gezicht doet denken aan een abstract kunstwerk. Nader beschouwd blijkt het echter een uitvergrote kraaienpoot. Zo’n venijnig, puntig ijzertje dat vroeger door smokkelaars met handenvol werd uitgestrooid om bij auto’s van achtervolgende douaniers of marechaussees de banden lek te prikken.
Opmerkelijk is het wel, dat zo’n monumentje van wetsovertreding gewoon in de dorpskern staat. Het laat zien dat smokkelen hier in het Brabantse grensgebied niet echt als een zwaar vergrijp werd gezien. Eerder was het een manier om de armoe op afstand te houden en alleen al daarom min of meer geaccepteerd.
Dat mag dan misschien zijn opgegaan voor de ‘pungelaars’ die met een zak over de schouder probeerden de douane te ontlopen, in de opkomende welvaart van de naoorlogse jaren was er natuurlijk wel iets anders aan de hand. In deze periode kwamen gepantserde auto’s vol boter en sigaretten, wegversperringen, kraaienpoten en nachtelijke achtervolgingen die soms uitliepen op schietpartijen over en weer veelvuldig voor. Wietplantages, xtc-laboratoria en de daarmee samenhangende harde misdaad komen in Brabant dan ook niet uit de lucht vallen.
Bronnen
Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.
Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. Van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, 's-Hertogenbosch, 2014, 221.