Windslurf
Ineens was hij er, een heftige windhoos met windvlagen van wel tachtig tot honderd kilometer per uur. Een vreemd natuurverschijnsel, zo’n windhoos: hij trok als een kaarsrechte streep over België en Nederland en kwam dan maar drie keer laag naar beneden om gevaarlijk huis te houden op de grond met zijn draaiende windslurf van enkele honderden kilometers per uur in de kern! Met de nodige vernielingen: in Oostmalle (België), ten oosten van Antwerpen, met schade aan 117 huizen en 43 gewonden, dan in Nederland over Chaam en weer vijftig km verder over Tricht in de Tielerwaard trok hij een spoor van vernieling en zeven doden als gevolg.
De schade aan een woonhuis in Ulicoten na de windhoos van 1967. (Foto: Rien Siers, Regionaal Archief Tilburg)
Opgetild en neergegooid
Het begon hier op de Maaikant in Ulicoten, waar een boerenzoon van de familie Jespers toen hij buiten kwam om de staldeur dicht te doen, werd opgetild en tien meter verder werd neergegooid, gelukkig zonder veel verwondingen. Dan bij café Klein Amerika aan de Baarleseweg in Chaam rukte hij het halve dak van het café en wierp het meters verder op de grond (foto); ook een auto moest eraan geloven, en werd wel zeventig meter verder volledig in elkaar gebutst teruggevonden. De vijfentwintig klanten in het café Klein Amerika kwamen met de schrik vrij.
Op de camping Klein Paradijs, vijfhonderd meter verder naar het noordoosten trok hij een spoor van vernieling: caravans werden op de kant gegooid, tenten opgepakt en weggeworpen, de kantine werd omgeblazen en grote bomen knapten als luciferhoutjes om, of werden met wortel en al uit de grond getrokken. Op de camping brak een geweldige paniek uit: een tiental campinggasten raakten gewond, sommigen ernstig met botbreuken en al, en twee personen moesten het zelfs met de dood bekopen. Er heerste alom treurnis op de anders zo rustige en vrolijke camping.
Foto van een auto getroffen door de windhoos van Chaam in 1967. (Foto: Rien Siers, Regionaal Archief Tilburg)
Grote schade
Achter de camping werd restaurant Albertville aan de Alphenseweg ook half vernield. Weer een kilometer verder rukte de windhoos over vijfhonderd meter alle bomen uit de grond of knakte ze af op een à twee meter hoogte in de omgeving van het Putven in de Staatsboswachterij Chaam, met een schade aan tachtig hectare bos (7500 m3 hout!). Nog jarenlang kon je het gat in de bomenrijen zien…
Mijn vader, Pieter van Eijck (1914-2006) uit Alphen NBr, was loco-secretaris van de Gemeente Chaam, hoorde het nieuws op de radio, en spoedde zich naar Chaam om de BB (Bescherming Bevolking, 1952-1986) en de brandweer mee te gaan helpen. Hij maakte in de week erna nog talrijke foto’s van de ramp en zijn gevolgen. Die waren later hard nodig om nog enige schadevergoeding te kunnen krijgen van het Rampenfonds, want de gewone verzekering dekte de schade van natuurgeweld niet, zou weldra blijken.
Het windhoosmonumentje bij camping Klein Paradijs aan de Schaanstraat in Chaam. (Foto: Jan van Eijck, februari 2020)
De hoos trekt verder
Een half uur na Chaam richtte de windhoos nog een veel grotere schade aan in het Gelderse dorpje Tricht (tussen Geldermalsen en Culemborg): de helft van de huizen (55) werd er compleet vernield met veel gewonden en liefst vijf doden waren daar te betreuren. Wel vijfhonderd mensen werden er in 15 seconden dakloos! Sinds 1925 (Borculo in de Achterhoek, Langenboom in Noord-Brabant) was er niet meer zo’n natuurgeweld door windkracht geweest in Nederland.
In ons klimaat komt dat ook niet veel voor. Maar als het gebeurt, maakt het grote indruk. Ook in Chaam; daar is in 2015 nog een windhoosmonumentje opgericht bij de enige oude boom die het natuurgeweld in juni 1967 had getrotseerd, bij camping Klein Paradijs aan de Schaanstraat in Chaam (zie foto).
Bronnen
Van Alphen, C.P.M., Geschiedenis Boswachterij Chaam 1900-2000, Chaam, 2003.
"Café Klein Amerika", in: Heemkundekring Ledevaert, Bedrijvig Chaam 1900-1960, Chaam, 2010, 125-126.
"50 jaar na de windhoos in Chaam", in: Dagblad De Stem, 26 juni 2017.
