Auteur: Jaap van der Molen

Samuel de Swaef

Geboortedatum: | Sterfdatum:

dichter, plaatsnijder, drukker

Samuel de Swaef door Joannes Sarragon (Bron: Rijksmuseum)

Samuel de Swaef door Joannes Sarragon. (Bron: Prent, naar Jaspar Beckx, ca. 1627, Rijksmuseum, Amsterdam)

Samuel de Swaef (of Swaaf) werd in 1597 geboren in Middelburg als tweede zoon van een bakker-slager. Behalve als dichter werkte hij in Middelburg als schoonschrijver, plaatsnijder en drukker. In 1618 debuteerde hij als dichter met een lofdicht op Jacob Cats en in 1619 publiceerde hij twee schoolboeken, eentje over de kunst van het schrijven en een vertaling van een opvoedkundig werk van Plutarchus.

Na een kort verblijf als schoolmeester in Dirksland verhuisde Samuel in 1624 met zijn vrouw Anna en vier kinderen naar Bergen op Zoom. Daar werd hij door het bestuur van de stad aangesteld als tweede Franse schoolmeester. Zijn salaris bedroeg 40 Vlaamse ponden per jaar, hij werd vrijgesteld van burgerwacht, hoefde geen huishuur te betalen en kreeg een volledige vergoeding voor reis- en verhuiskosten.

Zijn salaris vulde Samuel aan met het maken van landkaarten. Zo bood hij de magistraten enkele kaarten van Zandvliet aan, waar vijandige troepen gelegerd waren. Na de slag op het Slaak in 1631 waarbij een grote Spaanse vloot werd vernietigd, bood hij het stadsbestuur een kaart aan waarop hij het verloop van de strijd had uitgebeeld.

Het gezicht op Bergen op Zoom is zijn bekendste gravure: het is een nauwkeurige weergave van de stad die verdeeld is over vier aan elkaar gemonteerde platen. Voor zijn gravures ontving Samuel telkens een vergoeding van het stadsbestuur en de verkoop van de koperen platen aan een Amsterdamse uitgever leverde hem bovendien nog meer geld op.

Samuel de Swaef overleed in 1636 in Bergen op Zoom. De afbeelding van Samuel is gemaakt door Joannes Sarragon en bevat twee lovende onderschriften in het Latijn. Het rechter onderschrift is van Justus Turcq, de toen 16-jarige zoon van burgemeester Pascasius Turcq. Vanwege zijn daden tijdens het Beleg van Bergen Op Zoom droeg Samuel de Swaef een lofdicht op aan de burgemeester. Blijkbaar is de relatie van Samuel de Swaef met Pascasius Turcq niet alleen zakelijk, maar was hij min of meer een vriend van de familie.

 

Bronnen

Van den Bergh, R., "Miscellanea Archivistica VII Samuel de Swaef", in: De Waterschans (nr. 1, 1994), 12-18.

Croiset van Uchelen, A., "Samuel de Swaef and Henry Lancel, 'Gedichten van verscheijde poëten': an early seventeenth-century schoolmasters’ combine", in: Quaerendo (jrg 4. nr.4, 1974), 291-316.