Vierkant kasteel
De vorm van het kasteel sloot aan bij de heersende kasteelarchitectuur van die tijd. Door te kiezen voor rechte hoeken in plaats van ronde muren, kon de ruimte binnen de kasteelmuren zo efficiënt mogelijk worden ingericht. De ronde torens in de hoeken en de slotgracht rondom het kasteel boden mogelijkheden om het kasteel goed te verdedigen. Andere voorbeelden van dit type kasteel, de waterburcht, zijn bijvoorbeeld kasteel Radboud in Medemblik en het Muiderslot in Muiden. De gedachte daarachter was dat een vierkant gebouw beter te beschermen was voor aanvallen van buitenaf dan de eerste kastelen, die rond van vorm waren. Ook waren deze kastelen comfortabeler om in te wonen.
Vier families
Gedurende de 700 jaar van zijn bestaan is het kasteel relatief weinig van eigenaar gewisseld. Het kasteel is in deze eeuwen steeds in handen geweest van vier families. De eerste familie was Van Berlaer; algemeen wordt aangenomen dat Lodewijk Berthout van Berlaer, heer van Helmond, opdracht gaf voor de bouw van het kasteel. In 1433 werd het kasteel overgenomen door de familie Van Cortenbach. In 1683 kwam het kasteel door een huwelijk in handen van de familie Van Arberg. Deze familie verkocht het kasteel in 1781 aan Carel Frederik Wesselman van Helmond.
Kasteel Helmond. (Foto: Kvhte, 2011, Wikimedia Commons)
De familie Wesselman van Helmond is de laatste particulier eigenaar van kasteel Helmond. In 1923 verkoopt de familie het kasteel aan de gemeente Helmond. Voorwaarde bij de verkoop is dat de gemeente het kasteel gebruikt voor de gemeenteadministratie of voor andere zaken van openbaar nut. Na een grondige verbouwing - een nieuwe entree, een groot trappenhuis, diverse gangen en grote raamvensters- kreeg het kasteel de functie van gemeentehuis. In de jaren ’70 werd het kasteel daarvoor te klein en de gemeenteambtenaren verhuisden naar een nieuwe locatie. Sinds 1982 is het kasteel onderdeel van Museum Helmond en dient het onder meer als trouwlocatie.
Bronnen
Heeren, J., Het oudste kasteel van Helmond, Bergen op Zoom, 1924.
Heeren, J., Het kasteel van Helmond en zijn vroegere bewoners, 1929.
Heeren, J., Geschiedenis van het kasteel-raadhuis en de heren van Helmond, Ontario, CA, 1993.
Van der Linden, D., en Oorthuysen, C., Helmond, een kasteel tussen fabrieken, Helmond, 1956.
Zeeuwen, J., Helmond, kasteel tussen kemieke, 1960.
Dit artikel is een bewerking van een tekst van M. Schlingmann, zoals eerder gepubliceerd op www.brabantserfgoed.nl