Bouw en verbouw
Het fort maakte deel uit van de Stelling van het Hollandsch Diep en het Volkerak en bestond uit een gracht met aardwerken en een vierkante militaire toren van het zogenaamde tour-modele, gemaakt om een klein garnizoen en ca. 9500 kilo buskruit te bevatten. Onder invloed van innovatie in oorlogsvoering gedurende de negentiende eeuw was het in 1882, mede door de Vestingwet van 1874, noodzakelijk het fort aan te passen aan de nieuwe manier van oorlogsvoering, waarbij forten een nieuwe rol hadden. Na een mobilisatie in de Eerste Wereldoorlog werd het fort, net zoals de vestingstad Willemstad, in 1926 definitief als vestingwerk opgeheven.
Fort De Hel tijdens de mobilisatie met poserende soldaten en twee houten keten op het terreplein. (Foto: Stichting Menno van Coehoorn)
Duitse bezetting
Ook al was het fort officieel opgeheven, toch werd het tijdens de mobilisatie opnieuw bezet met militairen, net als andere oudere forten in de omgeving. Secties van het 1e Bataljon van het 39e Regiment Infanterie waren gelegerd in De Hel. Zij vormden onderdeel van de voorverdediging van vesting Willemstad en probeerden door middel van inundatie de Duitse opmars te stuiten. Op 14 mei 1940 dwong een formatie Duitse pantserwagens de bezetting tot overgave, waarna het fort door de Duitse bezetter in gebruik werd genomen.
Strijd met geallieerden
In de periode 1941 tot een groot deel van 1944 bleef het fort in Duitse handen. Op 5 november 1944 werd het fort door een geallieerde eenheid benaderd, die dachten dat het fort verlaten was. Onverwacht werden ze onder vuur genomen met mortieren, waarbij enkele doden vielen. Diezelfde dag poogde een andere eenheid tegen de avond het fort alsnog in te nemen, waarbij men concludeerde dat de Duitsers inmiddels waren gevlucht en het fort zonder slag of stoot ingenomen kon worden.
Fort de Hel op een luchtfoto uit de jaren '20. (Foto: Nederlands Instituut voor Militaire Historie, Technische Dienst Luchtvaartafdeling)
Moderne geschiedenis
In 1957 werd voor vliegbasis Woensdrecht een straalzender op De Hel geplaatst. In 1961 eindigde het militaire gebruik en kwam het fort in bezit van de gemeente. In 1988 kreeg De Hel de status van rijksmonument, aangezien het één van de drie overgebleven tour-modeles van Nederland is en daarnaast een grote landschappelijke waarde bezit.
Bronnen
Heemkundekring De Willemstad, “Fort de Hel”, via http://heemkundekringdewillemstad.nl/vestingwerken/fort_de_hel.htm (stand op 29 mei 2018).
Dit artikel is een bewerking van een tekst van M. Schlingmann, zoals eerder gepubliceerd op www.brabantserfgoed.nl