Het is een voorstelling van een kanunnik, herkenbaar aan het bontmanteltje dat hij over de arm draagt. Hij is in gebed geknield voor een heilige waarvan de voorstelling helaas is verdwenen. Aan de hand van het wapenschild op de voorgrond, een groene leeuw op een geel veld, kon hij geïdentificeerd worden als Jan van Nispen (1450-1511). Hij werd in 1494 en ook nog in 1507 vermeld als kapitteldeken van Hilvarenbeek en was daarnaast ook deken van het kapittel in Sint-Oedenrode. In deze rol coördineerde hij de pastoors van een bepaald gebied binnen het bisdom. Op het fresco wordt hem een tekst in de mond gelegd: "Heer, wees mij, zondaar, genadig".
Al deze elementen bij elkaar maken duidelijk dat het hier gaat om een memorieschildering, bedoeld om de gedachtenis aan Van Nispen te doen voortleven. In de zestiende eeuw geloofde men dat het leven slechts een voorbereiding was op het hiernamaals. Om het hellevuur te ontlopen en de hemelse zaligheid te verwerven was het zaak om te leven als een goed Christen. Heiligen en overledenen werden bovendien regelmatig om hulp gevraagd. Omgekeerd werden de levenden geacht de doden in hun gebed te gedenken en hun naam te blijven noemen, zodat zij deel bleven uitmaken van de gemeenschap waartoe zij behoord hadden.
Om de levenden aan die plicht te herinneren, kwam er een buitengewoon rijke gedachtenis- of memoriacultuur tot ontwikkeling. Lijsten van overledenen met hun sterfdatum, grafzerken en grafmonumenten natuurlijk, maar ook uiteenlopende voorstellingen van de overledenen. Vaak waren ze daar te zien in gebedshouding, soms vergezeld van hun patroonheilige en oorspronkelijk vrijwel steeds voorzien van een tekst met daarin hun naam en sterfdatum en de oproep tot gebed: Bidt voor de ziel. De voorstelling met Van Nispen staat in die traditie. De kanunnik zal begraven zijn onder de toren van Hilvarenbeek bij de memorieschildering.
Bronnen
Van Leeuwen, W., De 100 mooiste kerken van Noord-Brabant, Zwolle, 2012.
Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.
Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.