Tot Duitsland op 10 mei 1940 Nederland onverwacht binnenviel, was Nederland, net als in de Eerste Wereldoorlog, neutraal. De Duitse inval maakte Frankrijk, België en Nederland plotsklaps tot bondgenoten. Franse troepen trokken op naar Zuid-Nederland en arriveerden op 11 mei in Diessen. Daar positioneerden ze enkele tanks ten westen van de Reusel. De brug over deze beek werd half opgeblazen, zodat er geen zwaar materieel meer overheen kon. Op diverse plaatsen groeven ze schuttersputjes en langs de Reusel legden ze landmijnen.
Op 12 mei – Eerste Pinksterdag – arriveerden de Duitsers vanuit Middelbeers. De voorhoede bestond onder meer uit de SS-eenheden ‘Deutschland’ en ‘Germania’. De Fransen verzetten zich dapper maar konden niet op tegen de Duitse overmacht. Rond half vier ’s middags viel het eerste schot en rond zes uur moesten de Fransen zich terugtrekken. Elf Fransen en drie Diessense burgers kwamen om bij de gevechten.
De elf Franse militairen werden eerst provisorisch begraven op de plaatsen waar ze gesneuveld waren. Dorpschroniqueur Toon van Nieuwkuijk over deze emotionele gebeurtenis: “Ze lagen er nog zoals ze gestorven waren, achter een heg, in een sloot of gevallen in den boomgaard, terwijl ze vluchtten. (…) Sommigen herkenden we. We zagen ze voor ons, druk gebarend, hun handen vooruitstekend. De vingers trilden niet. Ze waren niet bang, wilden ze zeggen. Nu lagen ze hier. Onbeweeglijk. (…) ’t Waren er elf. We dachten: zo ver van huis en nog zo jong...”
Negen jaar lagen de elf Franse kameraden op het Diessense kerkhof begraven, met een houten kruis en hun helmen. Op het kruis hun namen en de tekst: “Ici reposent onze soldats Français morts pour leur patrie et la nôtre – Le 12 mai 1940”. (Foto: Collectie Stichting Erfgoed Diessen)
Enkele dagen later zijn hun lichamen opgegraven en herbegraven in een gezamenlijk graf op het Diessense kerkhof, dat werd gemarkeerd door een enkel kruis. In 1947 schreef de bekende Hilvarenbeekse priester dr. P.C. de Brouwer (1874-1961), die in zijn jeugdjaren als zoon van de hoofdonderwijzer in Diessen woonde. over de Franse militairen die in Brabantse bodem rustten. Hij sprak van “een ereschuld om bij het herdenken van de doden deze edele Fransen niet te vergeten”. Twee jaar later kwam een beweging op gang om de Franse gesneuvelden te herbegraven, hetzij in Frankrijk hetzij op de centrale Franse Militaire Erebegraafplaats in het Zeeuwse Kapelle.
In juli 1949 werden de resten van de elf ‘Diessense’ Franse gesneuvelden opgegraven. Vier van hen konden door de Franse instantie worden geïdentificeerd aan de hand van lichamelijke kenmerken, zoals hun gebitten. Zij werden op 12 augustus 1949 gerepatrieerd en in Frankrijk herbegraven. De overige zeven werden in september 1949 als ‘Français non-identifié’ begraven in Kapelle. Voor veel Diessenaren was het onbegrijpelijk dat die zeven als onbekende soldaat werden aangemerkt. Hun namen waren bij de Diessenaren immers bekend en ze lagen begraven in de volgorde zoals die op het kruis stond vermeld. Maar dat voldeed niet aan de formele vereisten van identificatie en tegen die strikte militaire logica maakte de argumentatie van de Diessenaren blijkbaar geen kans.
De Franse Militaire Erebegraafplaats in Kapelle. De zeven ‘Diessense Fransen’ liggen in de achterste rij van het vak direct links van het namenmonument. (Foto: Collectie Stichting Erfgoed Diessen)
In Diessen herinnerde lange tijd alleen het herinneringskruis op het kerkhof en het algemene oorlogsmonument aan de gesneuvelden van 12 mei 1940. Reden voor de auteur van dit artikel om te pleiten voor een permanent eerbetoon. De Stichting Erfgoed Diessen nam het initiatief over en stelde voor om de brug over de Reusel de naam ’12 mei 1940-brug’ te noemen. De gemeente Hilvarenbeek en provincie Noord-Brabant waren direct enthousiast en gaven voluit medewerking. De onthulling op 12 mei 2020 werd in verband met corona afgelast, maar een jaar later is het monument alsnog onthuld in een waardige plechtigheid. Diessen heeft een ereschuld ingelost!
De onhulling van de 12 mei 1940-brug in Diessen. V.l.n.r. initiatiefnemer Wil Vennix – CdK Ina Adema – burgemeester Evert Adema – ambassadeur Luis Vassy – capitaine de corvette Emmanuel Siclet met op de achtergrond de brug. (Foto: Jeroen Verhelst, 2021)
Bronnen
www.erfgoeddiessen.nl/12-mei-1940-brug (Stand op 27 mei 2021).
Dit artikel is een samenvatting van het gelijknamige artikel van Wil Vennix in Hers in Geens dur Diessen deel 28, te bestellen via www.erfgoeddiessen.nl/shop.