Auteur: Jan van Eijck

Johanna Catharina Horevoorts

Geboortedatum: | Sterfdatum:
Bidprentje van zuster Maria Rocha. (Bron: auteur)

Op 19 december 1895 vertrokken vijf zusters Franciscanessen van de Congregatie “Alles voor Allen” van Breda uit Amsterdam met de boot Prins Maurits naar Curaçao. Vijf weken later kwamen ze op 22 januari 1896 aan op de kade in Willemstad. Eén van hen was Johanna Catharina Horevoorts (Zuster Rocha) uit Alphen, Noord-Brabant.

Zij was daar geboren op 9 september 1866 als derde kind van Jan en Pieta Horevoorts-van Gorp op de Goedentijd. Zij was een nicht van mijn overgrootvader Marten van Eijck (1838-1925). Op 24-jarige leeftijd trad zij in het klooster van de zusters Franciscanessen van het R.K. Gasthuis in Breda. Na 3 maanden kreeg zij de kloosterkleren aan en in augustus 1893 deed zij haar Professie, haar officiële intrede. Twee jaar zal zij het vak geleerd hebben in het R.K. Gasthuis aan de Haagdijk in Breda, de voorloper van het Sint-Ignatiusziekenhuis, tot haar vertrek einde 1895.

 

Een enkele reis Curaçao

Op Curaçao aangekomen heeft zij eerst 8 jaar gewerkt in het Sint-Elisabethgasthuis, maar in 1904 werd zij al benoemd tot overste van de zusters van Monte Christo, de psychiatrische vestiging van het Elisabeth. Op Curaçao zaten toen al vier kloosterordes missiewerk te doen, vooral uit Noord-Brabant en voor zowel onderwijs als voor de zorg. De allereersten waren de zusters Franciscanessen van Roosendaal (1841), na een aantal jaren gevolgd door de zusters Franciscanessen van Breda (1855). In 1870 kwamen de Paters Dominicanen uit Nijmegen, notabene op verzoek van de paus uit Rome, voor de zielzorg naar het eiland. Pas in 1886 kwamen de Fraters van Tilburg voor het onderwijs aan Antilliaanse jongens. En in de loop van de twintigste eeuw kwamen ook de Zusters van Liefde van Schijndel (1920) en de Broeders van OLV van Lourdes uit Dongen (1948) naar Curaçao. Het hoogtepunt van de missionering zal wel hebben gelegen in de periode 1920-1950. Maar daarna ging het snel bergafwaarts in volume… In een periode van 150 jaar hebben er toch liefst 1200 religieuzen hun levenswerk gemaakt van de missionering op Curaçao!

Zuster Rocha kwam dus al in 1896 aan op Curaçao, en zij is nooit meer teruggegaan naar Nederland. Dat was maar heel gewoon in die tijd. Pas vanaf 1960 was men gewoon om zusters, broeders en fraters na een aantal jaren naar huis te laten gaan voor vakantie, een ziekteherstel of retraite. De zusters wisten dan ook in de negentiende eeuw: weg is weg!

Voorkant van de ansichtkaart die zuster Maria Rocha naar het thuisfront stuurde. Op de kaart staat de voorkant van het Sint-Elisabethsgasthuis te Curaçao.

Voorkant van de ansichtkaart die zuster Maria Rocha naar het thuisfront stuurde. Op de kaart staat de voorkant van het Sint-Elisabethsgasthuis te Curaçao. (Bron: Anischtkaartencollectie familie Wim Graafmans)

Alle rechten voorbehouden

Contact met het thuisfront

Maar Zuster Rocha bleef wel veel contact onderhouden met het thuisfront. Er zijn heel wat brieven en ansichtkaarten verstuurd tussen Alphen en Curaçao. Zuster Rocha stimuleerde zo haar neven en nichtjes om op (kost-)school goed hun best te doen, en zij informeerde naar de resultaten en naar hun gezondheid. Toen Zuster Rocha in 1918 haar zilveren professiefeest vierde, deed de familie in Alphen dat ook! Haar ongetrouwde zus Tante Jonna Horevoorts had speciaal voor haar jubilerende zus een "Plechtige H. Mis met communie-uitreiking" georganiseerd, en daarna feest in het dorp voor de hele familie! Zuster Rocha hoorde daarvan en schreef in januari 1919: "Wel wat heb U feestgevierd; ik ben ermee vereerd, en dank aan M. Pastoor en Eerw.  Zusters en al die goeie mensen van Alphen." Zuster Rocha moet een bijzonder mens zijn geweest op Monte Christo/Rustoord. Zij werd er gekenschetst als een eenvoudige zuster met een geweldige werklust, nooit aflatende ijver, een grote opofferingsgezindheid en een vrolijk en opgewekt karakter tussen al die psychiatrische patiënten.

Achterkant van de ansichtkaart die zuster Maria Rocha naar het thuisfront stuurde. Transcriptie van de tekst: "Beste B. en L. 1 jul, 1919. 's morgens 21 jan de briefkaart ver. Zonder er in de namiddag u brief ontv. een reis van bijna 4 maanden wel! wel wat heb u feest gevierd ik ben er mee vereerd, en dank voor het gebed, en dank aan M. Pastoor en Eerw.  Zusters en al die goeie mensen van Alphen; nu bij de eerste gelegenheid krijgt u ieder een gedachtenis van 12 Aug. eerlijk deelen, danken wij alle O. L. Heer die zoo goed voor ons is, en laat ons veel voor onze goede Ouders bidden. dag allemaal, ik ga bidden feest O. L. Vr. een aanbidding in onze kapel. dank ook aan de kinderen van de school; Z. M. Rocha," (Bron: Ansichtkaartencollectie familie Wim Graafman)

Achterkant van de ansichtkaart die zuster Maria Rocha naar het thuisfront stuurde. Transcriptie van de tekst: "Beste B. en L. 1 jul, 1919. 's morgens 21 jan de briefkaart ver. Zonder er in de namiddag u brief ontv. een reis van bijna 4 maanden wel! wel wat heb u feest gevierd ik ben er mee vereerd, en dank voor het gebed, en dank aan M. Pastoor en Eerw.  Zusters en al die goeie mensen van Alphen; nu bij de eerste gelegenheid krijgt u ieder een gedachtenis van 12 Aug. eerlijk deelen, danken wij alle O. L. Heer die zoo goed voor ons is, en laat ons veel voor onze goede Ouders bidden. dag allemaal, ik ga bidden feest O. L. Vr. een aanbidding in onze kapel. dank ook aan de kinderen van de school; Z. M. Rocha," (Bron: Ansichtkaartencollectie familie Wim Graafman)

Alle rechten voorbehouden

Zuster Rocha bleef actief tot het einde toe in de psychiatrische kliniek Monte Christo/Rustoord. Zij stierf op 15 december 1935 op 64-jarige leeftijd in het Elisabethhospitaal van Curaçao. Zij had haar hele werkzame leven gewijd aan God en de psychiatrische medemens. Die moet recht naar de hemel zijn gegaan, zeggen ze dan in Alphen… Zij werd begraven op het kloosterkerkhof van Curaçao, maar uiteraard was er in Alphen ook een rouwdienst. Want eens een Alfse, blijft een Alfse…

 

Bronnen

Anoniem, "Moeder Rocha", in: Amigoe di Curaçao, 17 augustus 1918.

Ansichtkaartencollectie familie Wim Graafmans, Alphen, Noord-Brabant.

De Jong, T., en N. Hendrikse, De gezegende erfenis, nalatenschap van 1200 Nederlandse religieuzen op Curaçao, Hilvarenbeek, 2008.

Segers, W., "Aanzichtkaarten van de familie Graafmans", in: De Runstoof, (jrg. 29, nr. 3-4, winter 2006).