Marie Slager-van Gilse

Jonge jaren

Marie groeide op als oudste in een gezin met vijf dochters. Haar vader, Henricus A. van Gilse (1862-1932), was burgemeester van zijn geboorteplaats Baarle-Hertog. Haar moeder Antonia L.H. Mastboom (1866-1899) was afkomstig uit West-Brabant. Toen Marie acht jaar oud was overleed haar moeder. 

Zoals in die tijd gebruikelijk was binnen Belgische gegoede katholieke kringen ging Marie naar een kostschool in Brussel. Hier werd ze opgeleid door Franse nonnen. Marie had affiniteit met tekenen, schilderen en de natuur. Zo aquarelleerde ze bloemen en zijn er meerdere albums met haar kindertekeningen bewaard gebleven. De natuur was een onderwerp dat ook later veelvuldig terug zou komen in haar schilderijen. 

Opleiding

Marie van Gilse volgde in 's-Hertogenbosch een lerarenopleiding aan de Rooms-Katholieke Leergangen, later de Akademie voor Beeldende en Bouwende Kunsten genoemd. Kunstgeschiedenis nam een belangrijke plek in binnen het curriculum. Ze studeerde hier niet alleen, later werd ze ook een medewerker. In 1918 verhuisde de Akademie naar Tilburg, veel cursisten verhuisden mee maar Marie van Gilse bleef in ’s-Hertogenbosch. Daar had ze haar eigen atelier in de Kerkstraat. Ze schreef zich in bij de kunstdagschool van de school voor Kunst Techniek en Ambacht (KTA) waar Piet Slager (1841-1912) de leiding had. Hier kreeg Marie privé tekenlessen van diens zoon Frans Slager (1976–1953) en tussen hen sloeg de vonk over. 

Huwelijk

In 1922 trouwde de 31-jarige Marie van Gilse met haar 46 jaar oude docent Frans Slager. Zo werd ze lid van de familie Slager, een schildersfamilie die een prominente rol speelde in het culturele leven van 's-Hertogenbosch. Ze trouwden in stilte in Rosmalen omdat haar vader grote bezwaren had tegen het huwelijk. Hij wilde niet dat zijn dochter met een kunstenaar trouwde die ook nog ongelovig was. Uiteindelijk heeft haar vader schriftelijk zijn toestemming gegeven, maar weigerde hij naar de bruiloft te komen. 

Het kersverse echtpaar ging wonen in een villapark te Vught. Buurtgenoten omschreven Marie Slager-van Gilse als een zelfstandige, gezellige en sportieve vrouw. Ze zagen haar regelmatig achter het stuur van een blauw tweepersoons autootje met haar sjaal wapperend in de wind en met haar man aan haar zijde. Het echtpaar ondernam regelmatig reizen door Europa.

Haar oeuvre

Het werk van Marie Slager-van Gilse is verwant aan het impressionisme. Impressionisten streefden ernaar om de werkelijkheid weer te geven zoals ze die op dát moment was. Bij het schilderen van zo’n impressie speelde licht een belangrijke rol. Vaak schilderden ze in de open lucht. Er moest wel snel geschilderd worden want het licht kon zo weer veranderen. Net als voor veel impressionisten was de natuur voor Marie de grootste inspiratiebron. Toch waren de thema’s van haar schilderijen gevarieerd. Ze schilderde niet alleen landschappen maar ook stillevens en portretten. Een bekende landschapsschildering van haar is Schuren langs een zandweg. Een voorbeeld van een stilleven met bloemen is Floxen in een glazen vaas. In deze werken zijn de impressionistische invloeden terug te zien in de snelle toets en de belangrijke rol van het licht.

Na haar huwelijk werd haar werk op meerdere exposities getoond. Haar schilderwerken waren vaak te zien in combinatie met die van haar man. Maar in 1939 had ze haar eigen tentoonstelling. Ze exposeert haar werk in de ‘Openbare Leeszaal en Boekerij’ in de Choorstraat in 's-Hertogenbosch. In dit pand is nu Museum Slager gevestigd. De expositie werd geopend door Mr. H.J.M. Loeff (1895-1973), op dat moment de burgemeester van haar woonplaats Vught. Haar werkt werd goed ontvangen. Zo schreef tekenaar Hendrik de Laat een recensie van de tentoonstelling voor de krant Het huisgezin. Hij vond het bewonderenswaardig dat haar werk los stond van het werk van haar man. Hij was zeer te spreken over haar landschappen en kleurgebruik. Daarnaast prees hij haar veelzijdigheid en het “het ernstige streven van de artiste”. 

Latere leven

Marie Slager-van Gilse was medewerker bij de Koninklijke School voor Beeldende Kunsten in 's-Hertogenbosch, het huidige AKV St.Joost. Na het overlijden van haar vader erfde ze het landgoed ‘De Groote Hoeve’ in Meerhout. Ze ging hier wonen met haar echtgenoot, ze leefden er een teruggetrokken leven. Beiden maakten schilderijen van deze hoeve. Marie liet het gebouw moderniseren. Op de buitenmuur zat een zonnewijzer met de spreuk: “Hier nadert met snelle pas de dood zonder geluid te maken” en “alles op zijn tijd”. Zij voegt een spreuk toe die hier haaks op staat: “Zooals de zon de bloemen kleurd, zoo kleurd de kunst het leven [sic]”. In de hoeve hadden Marie en Frans hun eigen ateliers. Frans had een groot atelier terwijl Marie een bescheiden atelier had op de zolderverdieping. Marie ontwikkelde zich richting portrettekenen en ging privé lessen geven. Ook was ze verbonden aan de Gemeentelijke Academie voor Schone Kunsten in Mol. Daarnaast genoot ze ervan om te debatteren over kunst. Over haar eigen werk was ze bescheiden. Het werk van haar man bewonderde ze zonder kritiek. Na de verhuizing naar Meerhout bleef ze exposeren in Nederland en België. 

In 1953 overleed Frans Slager. Na zijn overlijden maakt Marie in De Groote Hoeve een uitgebreide tentoonstelling met werk van Frans en haarzelf. Daarnaast was ze de initiatiefnemer voor oprichting van een Frans Slager Museum. Met behulp van Suze Bergé-Slager (1917-2003) en haar man Hein Bergé (1916-2010) groeide dit initiatief in 1968 uit tot het huidige Museum Slager. Een maand na de oprichting overkomt Marie Slager-van Gilse een auto-ongeluk. Op 28 november 1968 overleed ze in Turnhout aan haar verwondingen. 

De kleurrijke schilderingen van Marie Slager-van Gilse zijn vandaag de dag te bewonderen in Museum Slager. Hier hangen ook schilderijen van de rest van de familie Slager uit de periode van 1864 tot 1994. 

Bronnen:

Van der Heijden Rogier, N., et al, "Marie Slager-van Gilse", in: Slager: acht Bossche kunstenaars en een museum, 's-Hertogenbosch, 2015, 138-147.

https://rkd.nl/nl/explore/artists/record?query=marie+slager+van+gilse&start=1 (stand op 21 augustus 2019).