Een villa als uiting van protest

Het huis heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis, die verbonden is met een kwestie die Waalwijk jarenlang beroerd had: de bouw van een nieuw gemeentehuis na de samenvoeging in 1922 met de buurgemeenten Baardwijk en Besoyen. Twee architecten waren daarvoor tot het laatst in de race geweest: Alexander Kropholler (1881-1973), bekend van zijn bouwwerken in traditionele stijl, en daarnaast de Limburgse architect en stedenbouwkundige Jos Klijnen (1887-1973), een begenadigd en eigenzinnig ontwerper, in vakkringen gevierd, maar onbekend bij het publiek.

Een groter contrast dan tussen hun beider ideeën was nauwelijks denkbaar. Kropholler liet zich inspireren door de middeleeuwen en ontwierp een robuust en romaans aandoend gebouw met een reusachtige trapgevel in baksteen. Klijnen daarentegen zocht naar eigentijdse vormen met naar buiten wijkende en verspringende gevelvlakken en gebogen lessenaarsdaken.

De competitie tussen hen beiden maakte in

Waalwijk discussies los waarbij de emoties hoog opliepen. Veel Waalwijkers verafschuwden het moderne ontwerp van Klijnen en lieten dat blijken. Voorstanders van Klijnens ontwerp brachten daar tegenin dat Waalwijk geen oude vestingstad was, maar juist een moderne industrieplaats, die meer gediend zou zijn met eigentijdse architectuur en vormgeving. De gemeenteraad koos uiteindelijk voor Krophollers ontwerp, formeel vanwege de lagere bouwkosten, maar waarschijnlijker is dat nieuwlichterij als die van Klijnen niet geduld werd.

Een van de pleitbezorgers voor het ontwerp van Klijnen was de Waalwijkse gemeentesecretaris Toon van Liempt (1884-1931). Tijdens zijn veelvuldige contacten met de architecten ter voorbereiding van de bouw was hij met Klijnen bevriend geraakt. Vooral was hij overtuigd van de artistieke waarde van Klijnens ontwerp en de betekenis die dit zou hebben voor het culturele klimaat in Waalwijk. Op de beslissende raadsvergadering van november 1930 brak hij nog éénmaal uitvoerig een lans voor het werk van Klijnen, maar zoals gezegd was dat vergeefs. Na de vergadering trok Van Liempt zich terug uit de openbaarheid. Hij was ernstig ziek en zou kort nadien overlijden, slechts 47 jaar oud. Op zijn sterfbed echter had hij zijn echtgenote bezworen om aan zijn vriend Klijnen opdracht te geven voor de bouw van een villa en zo geschiedde.

Het huis dat Klijnen voor haar tekende, met in

elkaar geschoven bouwmassa’s onder gebogen lessenaarsdaken, komt in zijn vormgeving wel heel treffend overeen met zijn raadhuisontwerp en is dan ook een klinkend, zij het postuum protest van Van Liempt tegen de keuze van Waalwijk voor het ontwerp van Kropholler. De villa aan de Mr. van Coothstraat werd in 1962 in stijl uitgebreid met een achterbouw. Sinds de jaren negentig staat hij op de lijst van rijksmonumenten.

 

Bronnen

Heijmans, M. (red.), Venster op Waalwijk. Een historische canon in dertig verhalen, Waalwijk, 2010.

Van Oudheusden, J., Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014.

Van Oudheusden, J., “Toon van Liempt (1884-1931). Een betrokken gemeentesecretaris en bestuurder”, in: Van Dierendonck, J. e.a. (red.), Brabantse Biografieën 8, Sprang-Capelle/Waalwijk/Waspik, ‘s-Hertogenbosch 2008, 131-139.

 

Dit artikel is een bewerking van een tekst uit J. Van Oudheusden, Erfgoed van de Brabanders. Verleden met een toekomst, ‘s-Hertogenbosch, 2014, 224.