De Heilige Eik van Oirschot

De kapel van de Heilige Eik te Oirschot. (Foto: Romaine, 2012, Wikimedia Commons)

De kapel van de Heilige Eik te Oirschot. (Foto: Romaine, 2012, Wikimedia Commons)

De verering van een mirakelbeeld van Maria in Oirschot gaat terug tot de late middeleeuwen. Volgens de legenden zou het beeldje daar in 1406 door herders zijn gevonden aan de oever van de Beerze en geplaatst zijn in een eikenboom. Toen het eens door inwoners van Oostelbeers was meegenomen keerde het beeldje op eigen kracht terug naar zijn plaats in deze boom. Deze eik zou tot in de zeventiende eeuw met een bord zijn gemarkeerd.

Of de verering inderdaad zo oud is, valt moeilijk meer na te gaan. Het cultusbeeldje zelf kan daarbij nauwelijks helpen, omdat het op zijn vroegst uit het begin van de zestiende eeuw kan dateren. Het staat tegenwoordig niet meer in de kapel zelf, maar in de kerk van Oirschot.

In ieder geval stond er rond het midden van de zestiende eeuw wel al een houten kapel aan het riviertje de Beerze, drie kilometer ten westen van Oirschot. Later in die eeuw werd die door oorlogshandelingen verwoest.

Omstreeks 1600 is de verwoeste kapel in steen herbouwd, maar op last van de Staten Generaal tot de grond toe afgebroken. Blijkbaar is de verering ook daarna gewoon doorgegaan.

Aan het einde van de achttiende eeuw werd daarvoor gebruik gemaakt van een herdershut van plaggen, na het herstel van de godsdienstvrijheid is die vervangen door een stenen gebouw.

In 1854 werd op de fundamenten daarvan een nieuwe kapel opgetrokken die er nog steeds staat. In 1906 werd deze kapel in westelijke richting verlengd. In de open westgevel zijn vier zuilen verwerkt die ooit deel uitmaakten van het oksaal van de Oirschotse kerk van Sint-Petrus Banden.

Rondom de kapel ligt een klein bedevaartspark met afbeeldingen uit de kruisweg en een negentiende-eeuws kapelletje dat gewijd is aan de heilige Antonius van Padua.

 

Bronnen

M. Verweij, "De "Diva Virgo Oirschottana" van Petrus Vladeraccus", in: Mijland, H., Van Hout, L. & Lijten, J. P. J., (red.), Oog op Oirschot, Oirschot, 1991, p. 216-218.

http://www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/569, (stand op 1-3-2019).